Na arheološkom nalazištu Anine nalaze se među najbolje očuvanim ostacima vile rustike iz rimskog perioda.

Arheološki lokalitet Anine nalazi se u ataru sela Ćelije, kod Lajkovca. Na nalazištu Anine-Ćelije pronađeni su značajni arheološki ostaci velikog poljoprivrednog imanja, vile rustike, iz 3. i 4. veka.

Arheološka istraživanja se sprovode svake godine, a iz oranica izranjanju delovi antičke prošlosti. Dosadašnja saznanja pokazala su da se nalazište prostire na oko 60ha.

Arheološka istraživanja iznedrila su dva veća kompleksa, koja spadaju među najbolje očuvane ostatke rimske ruralne arhitekture pronađene na prostoru Srbije. Kompleks 1 predstavlja vilu sa stambenim, ekonomskim delom i termalnim kupatilom, površine oko 4000 m². Kompleks 2 su žitnice (horreum) sa još dva objekta od 1000m² površine.

Na ovom prostoru postoji i nekropola sa memorijom.

Rimska vila rustika podignuta je na znatnoj udaljenosti od tadašnjih gradskih centara. Međutim, ogromni kapacitet za skladištenje žitarica ukazuje koliki je značaja samog poseda u podunavskim provincijama. Kao i na ulogu sakupljanje rezervi žita sa šireg područja reke Kolubare za snadbevanje rimskih vojnih logora i gradova na granici.

Istorijat na Aninama

Ovaj kompleks je zapaljen i opljačkan, verovatno od strane Gota i njhovih saveznika posle 380. godine.

Kasnije su ruševine građevina u manjoj meri bile u upotrebi u 15. veku za vreme despota Stefana. Nkaon rušenja građevina, fromirano je malo seosko groblje toko 17. i 18. veka, a u neposrednoj blizini su sagrađeni turski hanovi za odmor putnika. Otuda i naziv mesta Anine (Hanine).

Za postojanje lokaliteta zna se još od 1950-tih godina, a arheološka iskopavanja su započeta 2005. godine. Za nepokretno kulturno dobro Anine su proglašene 2013. godine. Istraživanja i zaštitu lokaliteta sprovodi Zavod za zaštitu spomenika kulture Valjevo.

• Arheološko blago skriva se u Skelanima – zaštićena je rimska vila
• Jedinstveni rimski oklop pronađen u ruševinama utvrđenja Timacum Minus
• Arheolozi otkrivaju tajne rimskog utvrđenja Diana kod Kladova

Dobroj očuvanosti arhitektonskih ostataka na Aninama doprinelo je i postojanje  kamenoloma u neposrednoj blizini. Što je redak slučaj u ravničarskim krajevima. Građevinski materijal sa antičkih građevina je u manjoj meri upotrebljavan tokom kasnijih perioda.

Arheološki nalazi na Aninama

Godine istraživanja donela su otkriće brojnih nalaza. Najbrojniju grupu nalaza čine delovi keramičkih posuda i životinjske kosti, zatim posude od metala i pečene zemlje. Alat i pribor koji su upotrebljavani u svakodnevnim aktivnostima i privređivanju izrađen je od gvožđa.

Dok je većina funcionalnih i ukrasnih predmeta korišćenih u odevanju pojedinca od bronze, sa retkim primercima presvučenim tankim slojem zlata. U njih spadaju fibule (broševi), prstenje, metalni delovi pojasa i aplikacija.

Malobrojni su nalazi oružja, od kojih se iizdvajaju tri strelice sa trnom za nasađivanje i jedan vrh koplja sa tulcem.

Izuzetno velika zbirka formirana je nalazima rimskih moneta. Numizmatička zbirka do sada broji 3128 primeraka. Na gotovo 70% nalaza u potpunosti se mogu prepoznati aversne i reversne  predstave, natpisi i oznake kovnica. Hronološki raspon celokupne serije obuhvata period od kraja 3. do kraja 4. veka.

U okviru objekta 1, vile rustike, otkriven je veći broj moneta iz vremena vladavine Despota Stefana, Sigismunda Luksemburškog i Đurđa Brankovića. Ovi nalazi sa nalazima keramike ograničavaju korišćenje lokaliteta na  period prve polovine 15. veka.

Robovi na Aninim ćelijama?

Posebno su zanimljivi okovi kojim su verovatno bili okovani robovi. Poznato je da su sastavni deo rimske privrede, radnu snagu činili robovi.

O njihovom prisustvu na Aninama mogao bi da posvedoči jedan predmet – okov sa mehanizmom za osiguranje/zaključavanje, koji je stavljan na zglob ruke ili noge.

Na više kasnoantičkih vila u Srbiji i BiH pronađeni su slični primeri robovskih okova. Međutim, kod nas nisu prepoznati kao takvi, jer su slični okovima za životinje.

---

Izvori: Арсић, Р., Пецикоза, В. и Павловић, Н. 2020. Анине – Житница Колубаре. Општина Лајковац: Завод за заштиту споменика културе Ваљево. i natpis na tablama.