U toku su radovi na zaštiti lokaliteta Municipium Malvesiatium u Skelanima, opština Srebrenica na kome se nalaze ostaci rimske vile urbane. Pored postavljanja nadstrešnice sledi postavljanje zaštitne ograde, adekvatno osvetljenje i obeležavanje nalazišta sa informacionom tablom za posetioce. Lokalitet villa urbana sa podnim mozacima je od izuzetnog značaja za domaću i svetsku javnost.

Radovi na nalazištu u Skelanima su deo projekta Evropske unije.

„Realizacija projekta Roman Emperors Route-Putevi rimskih imperatora je započeta i u Skelanima u okviru IPA Programa prekogranične saradnje Srbija-Bosna i Hercegovina“, rekao je Jovan Đajić, kustos-arheolog u JU Arheološki muzej “Rimski municipium” Skelani.

Projekat se sufinansira sredstvima EU. Partneri na projektu su Zavod za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica, JU Arheološki Muzej „Rimski Municipijum“ u Skelanima, TO Srebrenica i UG Centar za održivi razvoj i demokratiju CORD.

„Glavni cilj projekta je podizanje kvaliteta turističkog proizvoda i usluga u pograničnom području kroz jačanje turističke infrastrukture u Skelanima i Sremskoj Mitrovici“, objasnio je on.  

Ukratko o istraživanjima u Skelanima

Prvi je pažnju na rimske građevine i spomenike skrenuo Feliks Kanic kada je putovao kroz srednje Podrinje, a potom Ćira Truhelka pronalazi rimske spomenike 1891. i 1895. godine.

Već sledeće godine započinju prva arheološka iskopavanja u Skelanima od strane austrougarskog arheologa Karla Pača. Ona će biti sprovedena od 1986-1898. godine. Karlo Pač je istražio kasnoantičku nekropolu, dve bazilike i otkrio 80 rimskih spomenika sa natpisima. Spomenike je delimično deponovao u baziliku I, u prostoriji F. Krajem 19. vek dogodila se velika poplava reke Drine koja je nanela preko 2 metra šljunka i ostalog nanosa i tako su ostali u Skelanima.

Na osnovu arheoloških istraživanja i epifgrafskih natpisa zna se da je u Skelanima bilo sedište municipijuma Malvesiatiuma. Status municipijuma dobija između 117. i 158. godine. Jedino što se ne zna koliki je teritorijalni opseg njegove jurisdikcije.

Više od 100 godina priča o ovom lokalitetu j bila zaboravljena. Mislilo se da je Drina sve odnela i uništila. Međutim, na inicijativu mr Mirka Babića iz Muzeja Semberije otpočinju arheološka istraživanja 2008. godine na više lokacija u Skelanima. Već sledeće godine formira se Javna ustanova Arheološki muzej „Rimski municipium“, koja upravlja čitavim kompleksom na ovoj teritoriji i formira se arheološka zbirka.

Rimska villa urbana sa podnim mozaicima

Na lokalitetu Zadružni dom, gde se nalazi villa urbana otkrivaju se mozaici i lokalitet biva proglašen za kulturno dobro od izuzetnog značaja u Narodnoj skupšitni Republike Srpske 2009. godine.

Sistematska iskopavanja počinju 2014. godine, pod rukovodstvom dr Nadežde Petrović-Vitas sa Arheološkog instituta u Beogradu. Iste te godine kreće i konzervacija otkrivenih podnih mozaika. Mozaici na podu vile zauzimaju povšrinu od oko 10 m kvadratnih. Potom od 2015. do 2019. godine iskopavanjima rukovodi mr Ivana Grujić iz Muzeja Hercegovine u Trebinju.

Posebno se u vili ističe veliki mozaik sa predstavom Meduze. Meduza je bila jedna od omiljenih predstava u antičkom svetu.

Veliki mozaik Meduze na podu vile imao je apotropejski karakter za domaćine vile i njihove goste. Mozaik Meduze čeka rekonstrukciju.

Otkrivena vila urbana je delimično konzervirana. Ona je imala dve građevinske faze, jednu krajem 3. i drugu početkom 4. veka.

Vila je bila napuštena i stradala je u požaru u 4. veku. Istraživanja su pokazala da se vila nalazi na ostacima naselja iz 1. i 2. veka, koje je takođe stradalo u požaru.