Grobnica u Amfipolju, za koju se veruje da ju je Aleksandar Veliki sagradio u čast svog najbližeg prijatelja i generala Hefestiona, projektovana je tako da sunčeva svetlost osvetljava njenu unutrašnjost tokom zimskog solsticija.

Grobnica, poznata kao Kasta tumulus, otkrivena je 2012. godine u Makedoniji. Tri godine kasnije arheolozi su pronašli tri natpisa, od kojih jedan sadrži monogram Hefestiona. Prema arheološkinji Katerini Peristeri, cela grobnica bila je spomenik Hefestionu, podignut između 325. i 300. godine pre nove ere, ubrzo nakon njegove smrti. Glavni arhitekta projekta, Mihalis Lefantis, smatra da je projektant bio Dinokrat, poznat kao Aleksandrov lični arhitekta.

• Otkriveno kupatilo Aleksandra Velikog i njegovog ljubavnika Hefestiona
• Misterija kraljevskih grobnica u Vergini konačno rešena?
• Veliko arheološko otkriće: pronađena bogata grobnica u Makedoniji

Unutar grobnice otkriven je impozantan mozaik koji prikazuje otmicu Persefone, a iznad humke se nekada uzdizao čuveni Amfipoljski lav – simbol moći i herojstva.

Rezultati nove studije

Nova studija objavljena u časopisu Nexus Network Journal, koju potpisuje istraživač Demetrios Savides, otkriva da je čitav spomenik pažljivo dizajniran da tokom određenih dana u godini bude osvetljen sunčevim zracima. Posebno se ističe zimski solsticij (oko 21. decembra), kada svetlost direktno prodire u centralnu komoru i osvetljava mesto gde se nalazio sarkofag.

Savides navodi da svetlost tada ne osvetljava samo komoru, već i stvara specifične senke koje se poklapaju s arhitektonskim elementima poput ispruženih ruku karijatida, što bi moglo simbolizovati krunisanje pokojnika.

Osim zimskog solsticija, svetlosna igra odvija se tokom cele godine. Tokom proleća i leta svetlost osvetljava spoljne delove grobnice, dok u jesen i zimu dopire sve dublje ka središtu, prateći prirodni ciklus svetlosti i tame – moguće kao simbol večnog života i obnove.

Istraživači takođe spekulišu da je u grobnici možda postojala i statua, sada izgubljena, koju je sunčeva svetlost osvetljavala u ključnim trenucima. Ova teorija se zasniva na neobičnom praznom prostoru unutar mozaika i dizajnu karijatida koje deluju kao da su držale neki predmet, možda krunu.