Novo genetičko istraživanje otkriva da su žene imale centralnu ulogu u društvenom životu jednog od najstarijih gradova na svetu iz neolita – Čatalhujuku u Turskoj.

Čatalhujuk, smešten na ravnicama Anadolije, bio je veliki i gusto naseljen grad koji je cvetao između 7100. i 5950. godine pre nove ere. Stanovnici su živeli u kućama od ćerpiča koje su bile zbijene jedna uz drugu, a u njih se ulazilo preko krovova. Mrtvi su sahranjivani ispod podova kuća, a stotine skeleta pružaju uvid u porodične i društvene odnose ovog drevnog društva.

• Koliko je ljudi živelo u Čatalhujuku pre 8.600 godina?
• Pre 9.000 godina drevni ljudi su bojili posmrtne ostatke u kućama sa crtežima na Čatalhujuku
• Keltske žene vladale Britanijom pre 2.000 godina

U okviru višegodišnjeg međunarodnog istraživanja, tim genetičara i arheologa analizirao je DNK više od 395 osoba sahranjenih u Čatalhujuku. Rezultati su pokazali da su žene ostajale u svojim domovima i nakon udaje, dok su se muškarci selili, što upućuje na matrilokalni način života. Dakle, porodice su bile organizovane po majčinskoj liniji, a ne po očinskoj, kako je to bilo u kasnijim evropskim neolitskim društvima.

Razlike u pogrebnoj praksi devojčica i dečaka

Zanimljivo je da su devojčice u ovom društvu dobijale znatno bogatije grobne priloge od dečaka. Odnosno, do pet puta više nakita, posuda i drugih predmeta bilo je u njihovim grobovima, što dodatno potvrđuje njihov značaj u zajednici. I ženske figurine koje su pronađene u Čatalhujuku, često prikazane u dominantnim pozama, već decenijama bude interesovanje istraživača zbog mogućeg postojanja kulta Boginje Majke.

U ranijim fazama naselja, u istim kućama sahranjivani su bliski rođaci, ali se u kasnijim slojevima primećuje praksa sahranjivanja ljudi koji nisu bili u krvnom srodstvu. To pokazuje da je zajednica razvijala društvene mehanizme poput usvajanja ili kolektivnog roditeljstva, gde su veze unutar domaćinstava bile zasnovane i na socijalnoj, a ne samo na biološkoj osnovi.

Nasuprot tome, u neolitskoj Evropi, društva su bila patrilokalna, žene su napuštale svoje zajednice, a muškarci ostajali. Njihovi grobovi su često bogatije opremljeni, što ukazuje na viši društveni status muškaraca.

Rezultati istraživanja iz Čatalhujuka pokazuju da su rane poljoprivredne zajednice mogle imati veoma različite društvene modele i da patrijarhalna struktura nije bila pravilo. U ovom slučaju, žene su bile stub zajednice, kako u porodici, tako i u društvenom i simboličkom životu.

---

Rad: Science