Kameni oklop iz mauzoleja Ćin Ši Huanga otkriva ne samo pogrebne običaje, već i napredne zanatske tehnike stare preko 2.200 godina.

Iskopavanja sprovedena krajem 20. i početkom 21. veka otkrila su jednu od najneobičnijih vrsta drevnog ratničkog oružja – kameni oklop. Iako nije imao praktičnu vrednost na bojnom polju, jer je bio težak i lomljiv, kameni oklop je imao posebno mesto u pogrebnim običajima u doba Prvog kineskog cara, Ćin Ši Huanga (221-210. g. p. n. e.).

Otkirće delova oklopa

Godine 1998. arheolozi su u jami K9801, unutar Mauzoleja Prvog cara u Šansiju, pronašli na stotine kamenih pločica od krečnjaka, međusobno povezanih bronzanim žicama. Svaki set oklopa sastojao se od najmanje 600 malih ploča, pažljivo oblikovanih da imitiraju tadašnji kožni ili metalni oklop.

Tri godine kasnije, 2001. godine, u bunaru u mestu Sinfeng, na južnoj obali reke Vei, otkriven je veliki broj defektnih pločica i alata za njihovu izradu. Time je potvrđeno da je postojala čitava mreža radionica specijalizovanih za ovu vrstu proizvodnje.

Radionica za izradu oklopa

Najznačajniji pomak dogodio se tek 2019. godine, kada je Arheološka akademija Šanksija tokom radova u gradu Sjanјangu, nekadašnjoj prestonici dinastije Ćin, otkrila ostatke radionice za izradu kamenog oklopa. Na prostoru od 144 m² istraživači su našli čak 32.392 artefakta od sirovog kamena i poluobrađenih ploča, do gotovih delova oklopa, otpadaka i različitih alata (bušilica, noževa, brusova).

Stone armor unearthed from the burial pit of Qin Shi Huang, the first emperor of china. Photos from the archaeological site at that time (The last one is after restoration of the original) https://t.co/pcNvdBbQgi pic.twitter.com/o2WWyEUeG0

— 空山遠芷 (@Cecelia_zhang0) February 15, 2025

Neke ploče bile su skoro završene, sa pažljivo uglačanim ivicama i rupama za spajanje, ali su tokom obrade polomljene i odbačene. Naučnici su uspeli da deo tih fragmenata ponovo uklope u izvorne setove oklopa.

Proces izrade kamenog oklopa

Studija je pokazala da je izrada kamenog oklopa bila složen proces u devet faza – od odabira kamena do bušenja i spajanja ploča. Posebno je važno da je korišćen kvalitetan krečnjak koji nije poticao iz neposredne blizine, već je uvožen s udaljenih lokacija, što govori o razvijenoj logistici i specijalizovanom zanatstvu. Eksperimenti su pokazali da su majstori koristili jednosmernu tehniku bušenja kako bi dobili pravilne otvore za vezivanje.

Vojno nasleđe Ćin Ši Huanga

Iako je bio nepraktičan za ratovanje, kameni oklop imao je veliku simboličku i pogrebnu vrednost. U poređenju sa kožnim oklopom, koji brzo propada, kameni je bio dugotrajniji i mogao je da traje vekovima, čuvajući sliku vojne moći i discipline cara i njegove vojske i u zagrobnom životu.

Otkrića iz 1998, 2001. i 2019. godine pokazuju da je kameni oklop bio sastavni deo pogrebnog arsenala. Njegova prisutnost u mauzoleju Ćin Ši Huanga odražava carsku ideologiju u kojoj je vojska bila temelj političke moći. Imitacija ratne opreme u kamenu bila je svojevrsni simbol, odnosno svedočanstvo da će car i nakon smrti nastaviti da vlada kao vojskovođa.

• Rimski ljuspasti oklop iz Sirmijuma – zaštita rimskih legionara
• Rimljani nosili oklop od krokodilske kože

Radionica u Liuđagouu pružila je najpotpuniji uvid do sada u tehnologiju i organizaciju proizvodnje kamenog oklopa u Kini pre više od 2.200 godina. Ovi nalazi pokazuju da je dinastija Ćin ulagala ogroman trud ne samo u izgradnju vojske za života, već i u stvaranje „vojske za večnost“ u carskom mauzoleju.

Izvor: Journal of Archaeological Science Reports.