Najstariji neolitski lokalitet Vlaho, datovan u 6.400 godinu pre nove ere, nalazi se u Severnoj Makedoniji.

Godine terenskih istraživanja su dovele do toga da se urade i C14 analize, ne bi li se konačno utvrdilo kada je došlo do naseljavanja na lokalitetu Vlaho.

U pitaju je lokalitet tipa tel u Pelagoniji, Severnoj Makedoniji. Na njemu je zabeleženo više kulturnih slojeva, od kojih svi odgovaraju neolitu.

Naučni rad je izašao u Documenta Praehistorica i dostupan je za sve zainteresovane.

Istraživanja na telu sprovodi Centar za praistorijska istraživanja iz Skoplja, pod rukovodstvom dr Goca Naumova.

Kako ističu autori u publikovanom radu „močvarna i aluvijalna zemljišta Pelagonije su možda bila suštinski podsticaj poljoprivrednim društvima da se nasele ovde oko 6000. godine pre nove ere“.

Vlaho je dugo bilo naseljavano

U  neolitu nije neobično kontinuirano naseljavanje jednog lokaliteta više stotina godina, što je dovelo do toga da nastane tel od nekoliko metara visine.

„Pelagonija se može smatrati adekvatnim okruženjem za poljoprivredne zajednice sa pristupom raznim resursima oko i u močvarama (npr. plodno zemljište za uzgoj, glina za građevinarstvo i proizvodnju grnčarije, vodene životinje i voće) koje je omogućilo kontinuirano zauzimanje nekoliko stotina godina“, piše u radu.

Taj obrazac naseljavanja ogleda se u činjenici da su se kuće generacijama gradile i obnavljale na istim temeljima.

Jedan od ključnih ciljeva rada bio je da se dobiju dobro kontekstualizovani uzorci za radiokarbonsko datovanje, dajući tačan hronološki niz lokacija. Uzeti su datumi sa više neolitskih lokaliteta iz Pelagonije.

Na neolitskom lokalitetu Vlaho C14 datumi pokazuju najranije naseljavanje, oko 6.400 godine pre nove ere.

„Lokalitet Vlaho je od posebnog značaja jer je do sada najranije neolitsko nalazište u Pelagoniji. Kao i jedno od najranijih nalazišta na širem balkanskom prostoru“, pišu autori u radu.

Nalazište je jednim delom uništeno

Međutim, ovo nalazište je prošle godine bilo meta mašina za vađenje uglja. Kompanija koja je kopala ugalj oštetila je periferne delove naselja i nepovratno ih uništila.

U isto vreme je prošle godine izašao rad u časopisu Antiquity o ovom nalazištu. Istraživanja su pokazala da je Vlaho posebno veliko naselje za ranoneolitski lokalitet na Balkanu, sa grnčarijom rasutom na oko 6ha.

Zanimljivo je to da su geofizička snimanja pokazala prisustvo 13 polukružnih rovova. Što je neobično veliki broj za evropska praistorijska nalazišta.

„Ovo Vlaho čini jedinstvenim, prikazujući složen sistem rovova koji zatvaraju naselje ili neki drugi oblik simboličkog ili ekonomskog okruženja“, piše u radu u Antiquity.

Očuvanje Vlaha, koje je jednim delom uništen, je od suštinskog značaja kako bi se obezbedilo buduće proučavanje lokaliteta i razumela neuobičajena količina rovova i njihova funkcija u naseljima prvih poljoprivrednih društava u Pelagoniji.