Zahvaljujući modernoj hemiji, otkriveno je da su posude iz svetilišta u Pestumu sadržale ne bilo kakvu supstancu, već med, simbol božanskog i besmrtnog.

Više od pola veka arheolozi i hemičari pokušavali su da otkriju šta se zapravo nalazilo u drevnim grčkim bronzanim posudama iskopanim 1950-ih godina u svetilištu u Pestumu, na jugu Italije. Danas, zahvaljujući savremenim analitičkim tehnikama, misterija je konačno razrešena. Ostaci u bronzanim posudama su med.

• Drevni pčelinjak u Tel Rehovu: Jedinstveno arheološko otkriće
• Pčelarstvo staro 9.000 godina: Kako su neolićani koristili pčelinje proizvode

U starogrčkom svetu med nije bio samo hrana, on je bio dar bogovima, sastojak u lekovima, simbol čistoće i besmrtnosti. U mitovima, čak i sam Zevs bio je hranjen medom kao dete. Pronalazak meda u kontekstu svetilišta u Pestumu dodatno potvrđuje njegovu ulogu u religijskim obredima, možda kao prinos bogovima ili deo pogrebnih rituala.

Ovo otkriće objavljeno je u prestižnom časopisu Journal of the American Chemical Society. Iza otkrića stoji tim naučnika sa Univerziteta u Oksfordu, koji su uspeli da potvrde prisustvo biomarkera meda, uključujući šećere, organske kiseline i proteine matične mleči.

Moderne tehnike u službi arheologije

Bronzane posude pronađene su 1954. godine u podzemnom grčkom svetilištu koje datuje iz perioda 530-510. godine p. n. e. Iako su naučnici pretpostavljali da bi posude mogle da sadrže med, supstancu od ogromne religijske, simboličke i svakodnevne vrednosti u antičkom svetu, ranije analize nisu uspele da pruže konačan odgovor. Umesto toga, tragovi su tada pogrešno tumačeni kao ostaci masti i polena.

Ono što je bilo potrebno da bi se rešila višedecenijska dilema bila je moderna nauka. Naučnici su koristili kombinaciju masene spektrometrije i spektroskopskih metoda kako bi rekonstruisali hemijski otisak ostataka iz posuda. Time su uspeli da izdvoje originalne biomarkere meda od kontaminanata i produkata razgradnje koji su se nakupili tokom vekova pod zemljom.

Zanimljivo je da su bakarni joni iz same posude, poznati po svojim antimikrobnim svojstvima, pomogli da se biološki markeri meda očuvaju tokom više od dve hiljade godina.

Izložba i nova nada za stare nalaze

Do ponovne analize došlo je 2019. godine kada je bronzana hidrija iz Pestuma pozajmljena za izložbu „Poslednja večera u Pompeji“ u muzeju Ašmolean. To je otvorilo vrata saradnji između Arheološkog parka Pompeja i naučnika sa Oksforda, koja je na kraju dovela do ovog značajnog otkrića.

Ovo nije samo priča o medu, već o potencijalu nauke da ponovo ispiše istoriju, čak i iz već poznatih muzejskih predmeta. Otkriće meda u posudama starim 2.500 godina ne samo da rešava jednu arheološku misteriju, već otvara vrata ka novom razumevanju svakodnevice i verovanja drevnih naroda.