Glinene pločice iz bronzanog doba su prava misterija za arheologe, koji ne mogu da otkriju njihovu funkciju.

Male zagonetne pločice od 10 cm su nastale tokom bronzanog doba, odnosno pre oko 3.000 godina. Arheolozi su ih otkrili širom centralne Evrope, u bronzanodopskim naseljima i jedna potiče iz groba. Niko ne zna zašto su napravljene i za šta su korišćene, već ostaju viševekovna misterija.

Zagonetne pločice su predmet intenzivnog proučavanja arheologa širom Evrope. Ovi artefakti potiču iz ranog bronzanog doba i datuju se između 2000. i 1500. godine pre nove ere.

• Zagonetne male kamene kugle 5.000 godina starosti zbunjuju arheologe
• Otkriće najranijeg alfabetskog pisma u Siriji menja istoriju pisanja
• Misteriozni rimski predmet – dodekaedar pronađen u Srbiji

Poznati su arheološkoj zajednici od 19. veka i potiču sa nalazišta od Italije i Nemačke do Dunava i Balkana. Što ukazuje na moguću trgovinsku vezu na velike udaljenosti u bronzanom dobu, a to je uključivalo socijalne i kulturne interakcije.

Hlebni idoli iz bronzanog doba

Od kada je prvi primerak pronađen u Mađarskoj 1860. godine, njegovo značenje i funkcija zbunili su naučnike. Do sada je pronađeno oko 342 zagonetnih pločica.

Izrađene su uglavnom od gline, ali ima i od kamena. Na njima su urezani simboli, koje je su razumeli samo drevni ljudi. Njihov raspored, očigledno, nije slučajan, već neka vrsta kodiranog informacionog sistema, a možda i neka preteča pisma, čije je znanje o tome nepovratno izgubljeno.

Iz tog razloga, oni su takođe poznati kao Brotlaibidol „idoli u obliku vekne hleba“ na nemačkom, jer je to njihov najčešći oblik.

Jedna od najrelevantnijih tačaka u istraživanju ovih pločica je sličnost njihovih formalnih karakteristika i gravura. Imaju urezane horizontalne linije i razne geometrijske motive, poput trouglova, krugova ili kvadrata.

Nažalost, odsustvo jasne interpretacije dovelo je do različitih teorija.

Različtite teorije o pločicama iz bronzanog doba

Jedna od poslednjih jeste da je ovde reč o takozvanim etiketama ili pečata za robu i da su imale značajnu ulogu u trgovačkim mrežama bronzanog doba.

Od posebnog interesa je lokacija Lucone, koja je dala najveći broj zagonetnih ploča (ukupno 19) od gline i kamena. Ovde postoje „napredne“ verzije sa složenijim linijama i geometrijskim figurama. To je navelo naučnike da predlože da pločice funkcionišu kao kalendari ili računovodstveni instrumenti.

Gravure na pločicama se često ponavljaju, ali nikada potpuno iste. Neki istraživači navode da bi ovi znaci mogli predstavljati rudimentarni oblik komunikacije. Možda sličan piktogramima, sposobnim da prenesu ideje ili poruke između onih koji su znali kako da ih dešifruju.

Ostaci boja koji se nalaze na nekim pločama mogu ukazivati na njihovu upotrebu kao pečate ili etikete za robu, što se uklapa u prisustvo umetnutih elemenata različitih geometrijskih oblika

Geografska rasprostranjenost ovih pločica je još jedan ključni faktor u njihovoj analizi. Iako su najčešće pronađene u severnoj Italiji, pronađene su i u alpskom regionu i južnoj Nemačkoj, gde pokazuju lokalne varijacije u svojim ukrasnim motivima. Veća učestalost pravougaonih šara je utvrđena u Švajcarskoj i Nemačkoj, dok u Italiji preovlađuju kružni i spiralni dizajni.

Neki od najintrigantnijih nalaza potiču sa lokaliteta u slivu Dunava, gde su pronađene pločice sa zračećim urezima i šarama koje se jasno razlikuju od onih u Italiji ili Švajcarskoj.

U Arheološkom muzeju u Frankfurtu otvorena je izložba kojom se pozivaju posetioci da dešifruju ove male „vekne hleba“ iz bronzanog doba. Ona je otvorena od 15. oktobra i trajaće do 23. marta 2025. godine.

---

Izvori: Arheološki muzej u Frankfurtu, Celtic Roman Museum Manching i Museo Archeologico Dell’Alto Mantovano