Nova arheološka istraživanja na teritoriji opštine Rača donela su otkriće nepoznatih sistema naselja i utvrđenja iz perioda praistorije. Najstarije naselje datuje se pre 5.000 godina.

Na mestu rođenja vožda Karađorđa otkriven je sistem naselja i utvrđenja iz bakarnog, bronzanog i gvozdenog doba.

Na teritoriji opštine Rača, arheološki međunarodni tim Centra za arheologiju „Dragoslav Srejović“ Univerziteta u Kragujevcu, Univerziteta u Pitsburgu, SAD i Univerziteta Nortvest iz Sijana, NR Kina, a u saradnji sa Koridorima Srbije i preduzećem Hidroprojekt saobraćaj, obavlja arheološka istraživanja u sklopu priprema za izgradnju autoputa „Karađorđe“.

„Tokom prve dve faze istraživanja došlo se do izuzetnih rezultata na prostoru teritorije Rača, gde je iz gustih šumadijskih šuma hrasta i lipe krenula da se pomalja mreža praistorijskih naselja iz bakarnog, bronzanog, gvozdenog doba“, rekao je za naš portal dr Miroslav Kočić upravnik Centra za arheologiju „Dragoslav Srejović“.

Istraživanja obavljena na lokalitetima Viševac Gradište i Đurđeva Glavica koriste kombinaciju najsavremenijih metoda, koje su između ostalog, uključivala laserska skeniranja iz vazduha. Rezultati su pokazali prisustvo značajnih radova na odbrambenom sistemu, u vidu podizanja kamenih bedema i sečenja stenske podloge.

Arheološko nalazište Viševac Gradište

Lokalitet Viševac Gradište je prvenstveno poznat kao mesto rođenja ustaničkog vođe i jednog od stvaraoca moderne Srbije, Vožda Karađorđa. On je na lokaciji Viševac rođen negde tokom sedme decenije 18. veka.

„Na to, istom mestu je odavno poznata lokacija Gradište, za koju je narod imao predanja da je mitski grad Goluban. Feliks Kanic je pretpostavljao da je to još jedna od lokacija rimskih naselja. Međutim, novim istraživanjima je utvrđeno da se radi o ogromnom praistorijskom utvrđenju koje zahvata 6 hektara“, objašnjava Kočić.

Laserskim skeniranjem i snimanjem iz vazduha dobijen je okvir naselja koji je otkrio sistem fortifikacija. Masivni bedemi od suhozida su inače teško uočljivi u gustoj šumi, a uz pomoć modernih tehnologija postali su vidljivi.

„Na samom naselju otkrivena je velika količina ukrašene keramike, kao i metalni predmeti koji su nađeni površinskom prospekcijom, uključujuči ostatke prerade metala, ali i gotove proizvode poput bronzanih sekira. To sve ovaj lokalitet datuje u vreme koje se pruža od 2. milenijuma pre nove ere do duboko u 1. milenijum pre nove ere. Trenutno se pripremaju uzorci za laboratorijska datovanja ovih lokaliteta u saradnji sa partnerime iz Sjedinjenih Država“, pojasnio je Miroslav.

Arheološko nalazište Đurđeva Glavica

Lokalitet na Đurđevoj Glavici  je preliminarno istraživao akademik Nikola Tasić, pedesetih godina dvadesetog veka. On je potvrdio postojanje slojeva iz eneolitskog (bakarnog) perioda.  Trenutnim  sistematskim istraživanjima pokazalo se da ovaj lokalitet zapravo predstavlja utvrđenje, sa značajnim zemljanim radovima.

„Populacija drevnih ljudi koja je tu živela pre 5.000 godina je modifikovala sam vrh uzvišenja Đurđeva Glavica sasecanjem stenske podloge, čineći već strmu padinu još nepristupačnijom. Iskopavanjem sektora koji se nalazi upravo na veštački napravljenoj padini otkriveni su rovovi za temelje i rupe za stubove, pokazujući da je celo naselje bilo opasano i palisadom kao dodatnim odbrambenim elementom“, rekao je on.

Artefakti pronađeni na lokalitetu, koji uključuju veliki broj alata za obradu tekstila i kože, ukazuju na specijalizaciju ka proizvodnji tog veoma vrednog resursa u praistoriji.

Bogati ukrasi na posudama ukazuju da je populacija tog naselja predstavljala populaciju koja je poznata pod imenom Vučedolska kultura. Vučedolska kultura je cvetala između 3100-2400. godine pre nove ere, ali sa jakim prisustvom tradicija istovremenih kultura iz centralne Evrope – Badenske kulture, kao i kulture Kocofeni prisutne u Rumuniji.

Gusto naseljavanje drevnih populacija u dalekoj prošlosti

Arheološka istraživanja još uvek traju na lokalitetu Viševac Gradište. Pored sistematskog uzorkovanja materijala na prostoru celog utvrđenja, kao i geološkim sondama, tačan karakter naselja i dalje je obavijen velom tajne.

„Međutim, ono što predstavlja najveće iznenađenje i najznačajniji rezultat ovog istraživanja su rezultati sistematskog rekognosciranja. U krugu od 1 km oko lokaliteta Viševac Gradište otkrivamo sistem istovremenih naselja koja su nesumnjivo pripadala i gravitirala ka ovom lokalitetu. Što ukazuje na postojanje veoma gusto naseljenog i složenog društvenog sistema na ovom prostoru“, objašnjava Miroslav.

Trenutnim rekognosciranjima samo na prostoru opštine Rača zabeleženo je više od 50 arheoloških lokaliteta na veoma malom prostoru. Među njima se izdvajaju  lokaliteti starčevačke kulture (6200-5400. g. p.n.e.) – najstarije zemljoradničke kulture na našim prostorima. Takođe, zabeleženi su i lokaliteti stračevačke kulture većih dimenzija poput lokaliteta u Borcima, oko 7 hektara.

• Međunarodni tim arheologa otkrio je 100 NASELJA IZ BRONZANOG DOBA na severu Srbije
• Najstariju tvrđavu na svetu su izgradili lovci-sakupljači pre 8.000 godina!

Centar za arheologiju „Dragoslav Srejović“ Univerziteta u Kragujevcu nastavlja istraživanja u Šumadiji, i sa  novim projektima podržanim od strane Ministarstva kulture Republike Srbije.

„Sistem praistorijskih utvrđenja koji se sada pojavljuje i definiše u Šumadiji je od velike važnosti za nauku i razumevanje razvoja društvene organizacije u Evropi, i predstavlja ogroman naučni i turistički potencijal i okosnicu budućih obrazovnih i turističkih ruta“, zaključio je Miroslav Kočić.