Naučnici su otkrili periode zagađenja olovom tokom starog Rima i povezali ih sa kognitivnim padom.

Zagađenje olovom je verovatno uzrokovalo široko rasprostranjeno smanjenje IQ u starom Rimu, otkriva nova studija, navodi se u saopštenju.

Korišćenjem zapisa o ledenom jezgru Arktika, naučnici su uspeli da rekonstruišu istorijsko zagađenje atmosfere olovom u starom Rimu, povezavši ga sa kognitivnim padom. Izloženost olovu je odgovorna za niz uticaja na ljudsko zdravlje, pri čemu čak i relativno niski nivoi utiču na kognitivni razvoj dece.

Studija, objavljena u Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), ispitala je tri zapisa o ledenom jezgru kako bi identifikovala nivoe zagađenja olovom na Arktiku između 500. godine pre nove ere do 600. godine nove ere. Ovo doba obuhvata uspon Rimske republike kroz pad Rimskog carstva, pri čemu se studija fokusira na približno 200-godišnju visinu Carstva pod nazivom Pax Romana.

Zapisi prošlosti sačuvani u ledu

Izotopi olova omogućili su istraživačkom timu da identifikuje rudarske i topioničke aktivnosti širom Evrope kao verovatni izvor zagađenja tokom ovog perioda. Napredno kompjutersko modeliranje atmosferskog kretanja je zatim proizvelo mape nivoa atmosferskog zagađenja olovom širom Evrope. U kombinaciji sa istraživanjem koje povezuje izloženost olovu sa kognitivnim padom, istraživački tim je takođe identifikovao verovatno smanjenje nivoa IQ od najmanje 2 do 3 poena među evropskom populacijom.

• Stari Rimljani su koristili olovo za sve i svašta, što je bilo opasno po zdravlje ljudi
• Arheološka enigma u Viminacijumu – olovni kovčezi, tradicija sahranjivanja sa Bliskog istoka

„Ovo je prva studija koja je napravila zapis o zagađenju iz ledenog jezgra i preokrenula ga da bi se dobila atmosferska koncentracija zagađenja, a zatim procenili ljudski uticaji“, kaže Džo Mekonel, profesor hidrologije u DRI i glavni autor studije.

Decenijama se ispituju ledena jezgra sa Grenlanda i Antarktika i kreiraju precizne vremenske linije. U ledu se čuvaju rudarske i industrijske aktivnosti, kao i vulkanske erupcije. „Rezultati istraživanja promenila su naše razumevanje ere pronalaženjem precizne veze između evidencije o zagađenju olovom i istorijskih događaja kao što je pad populacije povezan sa periodičnim kugama i pandemijama“, dodaje koautor i antički istoričar Endru Vilson sa Univerziteta Oksford.

Rastuće razumevanje štetnosti zagađenja olovom

Prastaro zagađenje olovom proisteklo je uglavnom iz iskopavanja srebra, pri čemu je mineral bogat olovom topljen da bi se izvukao srebro. Za svaku dobijenu uncu srebra, ovaj proces je proizveo hiljade unci olova — od čega je veliki deo ispušten u atmosferu.

U 20. veku, zagađenje olovom je uglavnom dolazilo od emisija vozila koja su sagorevala olovni benzin. Nakon donošenja Zakona o čistom vazduhu u SAD 1970. godine, koji je ograničio upotrebu olovnog benzina, istraživači su pratili nagli pad olova u ljudskoj krvi. Međutim, izloženost širom zemlje, posebno za decu rođenu između 1950. i 1985. godine, omogućila je naučnicima da prate uticaj olova na zdravlje i kognitivni razvoj.

„Kako se zagađenje olovom smanjilo tokom poslednjih 30 godina, epidemiolozima i medicinskim stručnjacima postaje sve očiglednije koliko je olovo loše za ljudski razvoj“, kaže Mekonel.

Negativan uticaj olova na zdravlje ljudi

Kod odraslih, visoki nivoi izloženosti olovu su povezani sa neplodnošću, anemijom, gubitkom pamćenja, kardiovaskularnim oboljenjima, rakom i smanjenim imunološkim odgovorom, između ostalih uticaja. Kod dece, čak i niski nivoi izloženosti su povezani sa smanjenim koeficijentom inteligencije, problemima koncentracije i smanjenim akademskim uspehom.

„Poznato je da olovo ima širok spektar uticaja na ljudsko zdravlje, ali smo se odlučili da se fokusiramo na kognitivni pad jer je to nešto na šta možemo da odredimo broj“, kaže koautor studije Nejtan Čelman, pomoćni profesor hidrologije snega i leda na DRI. „Smanjenje koeficijenta inteligencije za 2 do 3 poena ne zvuči mnogo, ali kada to primenite u suštini na celu evropsku populaciju, to je velika stvar“.

Zagađenje olovom u staro Rimu

Studija je otkrila da je zagađenje atmosfere olovom počelo tokom gvozdenog doba i dostiglo vrhunac tokom kasnog 2. veka pre nove ere, na vrhuncu Rimske republike. Zatim je naglo opao tokom 1. veka pre nove ere, tokom krize Rimske republike, da bi se povećao oko 15. g. pre nove ere nakon uspona Rimskog carstva.

Zagađenje olovom je ostalo visoko sve do Antoninove kuge od 165. do 180. godine nove ere, koja je ozbiljno pogodila Rimsko carstvo. Tek u visokom srednjem veku, u ranom 2. milenijumu nove ere, zagađenje olovom na Arktiku je premašilo održive visoke nivoe Rimskog carstva. Prema istraživanju, više od 500 kilotona olova ispušteno je u atmosferu tokom skoro 200 godina uspona Rimskog carstva.

Studija je pokazala kako hiljadama godina ljudi svojim industrijskim aktivnositim utiču na zdravlje drugih ljudi.