Nakon više decenija od prvih iskopavanja Ružine pećine, arheolozi su ponovo započeli istraživanja ovog značajnog nalazište koje čuva tragove života iz vremena pre više od 20.000 godina.

Nova istraživanja sprovode se u okviru projekta „Istraživanja paleolita na području istočne Hercegovine“, koji realizuju Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu i Muzej Hercegovine u Trebinju. Projekat se finansira preko međunarodne inicijative MIRA (Movement, Interaction, Resilience, Adaptation), koju podržava Social Sciences and Humanities Research Council of Canada (SSHRC), u saradnji beogradskog Filozofskog fakulteta i Univerziteta u Vinipegu. Projekat će trajati sedam godina.

Od ranijih istraživanja do savremenih iskopavanja Ružine pećine

„Prva značajnija istraživanja Ružine pećine sprovela je Zilka Kujundžić-Vejzagić iz Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine u Sarajevu. Istraživanja su sprovedena početkom 90-ih godina prošlog veka, dok su rezultati istraživanja objavljeni početkom ovog veka – 2005. godine. U radu koji je publikovala, Kujundžić-Vejzagić je saopštila da Ružina pećina predstavlja izuzetno značajno paleolitsko nalazišta na kome se javljaju ostaci iz svih faza paleolita. Zahvaljujući tim istraživanjima, Ružina pećina je uvrštena među nepokretna kulturna dobra Republike Srpske“, rekao je za Sve o arheologiji prof. dr Dušan Mihailović sa Filozofskog fakuleta u Beogradu.

Dalje profesor ističe da je razlog zbog čega su započeli istraživanja jeste sa ciljem stručne i naučne evaluacije ovog nalazišta, ali i zbog potrebe da se započnu sistematska istraživanja paleolita na području istočne Hercegovine.  „Istraživanja su delimično usmerena i na rekonstrukciju sezonskih kretanja zajednica koje su u paleolitu naseljavale potkapinu Crvena stijena u Crnoj Gori“, objasnio je dr Mihailović.

Tokom ovogodišnjih iskopavanja u pećini je istražen sloj sa ostacima iz perioda maksimuma poslednjeg glacijala, koji je nedavno radiokarbonski datovan u period pre 20-24 hiljade godina.

Materijalni tragovi života u ledenom dobu

„U sloju je nađeno više od hiljadu okresanih artefakata i životinjskih kostiju (naročito mrmota, koji je verovatno lovljen ili zbog mesa ili zbog krzna), i grumenje crvenog i žutog okera, koji je korišćen kao pigment“, ističe profesor.

Na pitanje koliko je lokalitet poput Ružine pećine redak na Balkanu kada je reč o ovom periodu, dr Mihailović objašnjava da Ružina pećina predstavlja jedno od malobrojnih nalazišta iz perioda maksimuma poslednjeg glacijala u primorskom zaleđu. Hronološki, ona potiče iz nešto ranijeg perioda nego obližnji lokalitet Badanj kod Stoca, dok je kasnija od većine epigravetijenskih nalazišta u unutrašnjosti Balkana.

Takođe, on dalje navodi da još uvek nije jasno da li ljudske grupe koje su naseljavale Ružinu pećinu predstavljale  stanovništvo koje je u ledenom dobu opstalo na toj teritoriji ili je pak reč o prvim zajednicama koje su, na izmaku ledenog doba, počele da se pomeraju iz primorja ka unutrašnjosti poluostrva.

Među interesantnim nalazima, pored okresanih artefakata, izdvaja se jedan dobro očuvani koštani šiljak. Okresani artefakti iz Ružine pećine omogućavaju detaljan uvid u tehnologiju okresivanja u kasnom gornjem paleolitu i prirodu aktivnosti lovačko-sakupljačkih zajednica u pećini.

Tragovi simboličkog mišljenja

U Ružinoj pećini pronađeno je grumenje crvenog i žutog okera koji su se koristili kao pigmenti za bojenje tela i odeće, ali, takođe, i u pećinskom slikarstvu.

„Očekujemo da ćemo u pećini naći još neka svedočanstva o simboličkom mišljenju budući da su slični predmeti konstatovani i u drugim pećinama u Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini. U pećini Badanj kod Stoca i Pećini pod lipom kod Sokolca otkrivene su i šematizovane urezane predstave na stenama čije značenje još uvek nije sasvim jasno“, objasnio je profesor.

Budući planovi arheologa

Ove godine započeta istraživanja tek su prvi korak. Arheolozi planiraju nastavak iskopavanja tokom sledeće godine kako bi se u potpunosti ispitao epigravetijenski sloj.

Pored toga, arheolozi planiraju i rekognosciranje paleolitskih pećinskih nalazišta na području opštine Trebinje, i sondažno iskopavanje jedne od pećina koju su već evidentirali.

„Verujemo da Ružina pećina, pored nalaza iz kasnog paleolita, možda krije i starije slojeve, kao što je to još ranije pretpostavila koleginica Kujundžić-Vejzagić“, zaključuje profesor Mihailović.