Potkapina Badanj postala je u svetu poznata po paleolitskim gravurama, odnosno po najstarijoj praistorijskoj umetnosti u Bosni i Hercegovini. Nakon dvogodišnje pauze, nastavljena su arheološka iskopavanja čime su pomereni datumi upotrebe pećine od strane praistorijskih ljudi. Najranije prisustvo ljudi se datuje od pre oko 18.000 godina.

Nakon dvogodišnje pauze, nova arheološka istraživanja paleolitskog lokaliteta Badanj se nastavljaju i trajaće do 18. aprila 2022. godine. Istraživanje se sprovodi u okviru projekta Filozofskog fakulteta Univerziteta u Zagrebu (dr Nikola Vukosavljević) i Univerziteta u Saragosi (dr Aitor Ruiz-Redondo) u saradnji sa JU Radimlja. U istraživanju učestvuju studenti sa Sveučilišta u Mostaru, Sveučilišta u Zagrebu, Univerziteta u Saragosi i Univerziteta u Bournemouthu.

Potkapina Badanj kod Stoca

Lokalitet je otkriven 1976. godine i reč je o višeslojnom nalazištu koje se datuje do oko 18.000 godina pre nove ere (novi rezultati). Iskopavanja je sukcesivno izvodio Đuro Basler do 1979. godine, a 1987. godine sprovedena su arheološka istraživanja u okviru zajedničkog projekta Nacionalnog muzeja i Muzeja antropologije Univerziteta u Mičigenu. Gravura se nalazi u pećini u Badnju, a sav pokretni arheološki materijal nalazi se u Praistorijskom odjeljenju Arheološkog odjela Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine u Sarajevu.

Posebno značajno otkriće na ovom lokalitetu je kamena gravura koja predstavlja najstariji umetnički spomenik u Bosni i Hercegovini. Gravura predstavlja konja napadnutog strelama, što je tipičan motiv za period paleolita na Mediteranu, obično sačinjen od prikaza životinja i znakova. To je prvi takav nalaz na istočnoj obali Jadrana. Gravura je delimično oštećena, posebno danas, usled vremenskih uticaja i nedostatka zaštite. Uklesan je na nagnutoj horizontalnoj površini velikog uglačanog kamenog bloka odlomljenog od masiva pećine. Pored gravure, u pećini su pronađeni brojni predmeti od kvarca i kosti.

Nova istraživanja Badnja

Obnovljeno istraživanje je potvrdilo neka ranija tumačenja, ali i omogućilo da se izvuku novi zaključci. Svakako jedan od najvažnijih rezultata istraživanja sprovedenog u prvoj sezoni 2019. godine jeste saznanje da su Badanj koristili paleolitski ljudi najmanje 1.500 godina ranije nego što se mislilo. Tako da najranije prisustvo ljudi u Badnju se datuje od pre oko 18.000 godina, iako se ne može isključiti mogućnost otkrivanja još ranijih slojeva.

Pored uobičajenog repertoara kamenog oruđa i životinjskih kostiju koji predstavljaju ostatke onoga što su badanjski lovci-sakupljači jeli (najčešći su ostaci jelena i kozoroga), u ovoj istraživačkoj akciji otkriveno je i nekoliko vatrišta. Pored uobičajene arheološke dokumentacije iz ove godine, primenjuje se lidarsko skeniranje slojeva kako bi se dobila detaljnija slika istraženog prostora.

• Arheološka iskopavanja nekropole iz bronzanog doba u Kozici, BiH
• Arheološka istraživanja tumula u Novom Selu kod Bijeljine
• Otkrivena je najstarija mapa Evrope u Francuskoj?
• Neverovatno otkriće praistorijske pećinske umetnosti na Balkanu

U buduće analize (koje su već u toku) kamenog oruđa, životinjskih ostataka, sedimenata, vatrišta, ličnih ornamenata, koštanog oruđa i drugog arheološkog materijala, pored već pomenutih istraživača i institucija, biće uključeni stručnjaci iz nekoliko drugih renomiranih naučnih institucija (Univerzitet u Bordeauxu, Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti, MNHN-Muséum National d’Histoire Naturelle Paris, Univerzitet u Bournemouthu).

Glavni cilj projekta je da se kroz višegodišnja istraživanja prikupi što više podataka na osnovu kojih će pokušati doneti detaljniju sliku o životu kasnogornjopaleolitske zajednice iz Badnja na regionalnom, ali i u širem mediteranskom kontekstu.

Ovogodišnje istraživanje finansiralo je Univerzitet Sautempton, Zagreb, Saragosa, a uz podršku opštine Stolac.

Izvori: Radimlja.ba Stolacx.ba Stolac.city