Iskopavanja arheologa na lokalitetu Magareći mlin otkrivaju dokaze da je ovo mesto bilo naseljeno još u 8. milenijumu pre nove ere.

Nalazište Magareći mlin, udaljen oko 4,5 kilometra jugoistočno od Apatina, jedno je od najznačajnijih arheoloških nalazišta u Vojvodini, uporedivo po važnosti sa Lepenskim Virom. Smešten na višoj rečnoj terasi Dunava, ovaj lokalitet čuva slojeve koji svedoče o kontinuitetu naseljavanja od mezolita do ranog srednjeg veka.

Prva sistematska istraživanja sprovedena su tokom osamdesetih godina 20. veka. Novija arheološka istraživanja i upotreba novih metoda (geomagnetna prospekcija, geoarheološko bušenje, dron snimanje, 3D mapiranje) arheologa iz Gradskog muzeja u Somboru i sa Biosens instituta, pokazala su da je reč o višeslojnom nalazištu koje ima 2 metara debljine kulturnog sloja.

Arheološka istraživanja lokalteta Magareći mlin i brojne analize artefakata donela su obilje podataka o životu, privredi i okolini praistorijskih zajednica. Analize su pokazale da su u ranoneolitskim keramičkim posudama prisutni tragovi mlečnih masti, što je prvi dokaz o konzumaciji mleka i mlečnih proizvoda na ovom prostoru.

Pored toga, radiokarbonsko datovanje osteološkog materijala iz ranoneolitskih objekata pokazalo je da je neolitsko naselje na Magarećem mlinu bilo u upotrebi između 6200. i 5700. godine pre nove ere, što ga čini jednim od najstarijih naselja starčevačke kulture u Vojvodini.

Otkriveno prisustvo mezolitskih zajednica

Međutim, najzanimljiviji nalazi odnose se na još starije, mezolitske slojeve. Tokom analiza osteološkog materijala otkriveni su fragmenti ljudske lobanje (temena i potiljačna kost), kao i ždrelni zub šarana vrste Rutilus frisii (vyrezub) – ribe čiji su ostaci ranije poznati samo sa mezolitskih nalazišta Đerdapske klisure kao što su Lepenski Vir, Padina i Vlasac.

• Pronađen prvi lokalitet iz mezolita na centralnom Balkanu izvan Đerdapa
• Nalazište Lepenski vir: mesto gde je rođena evropska praistorija
• Mezolitska “moda” na Vlascu pre 9,000 godina bila je jedinstvena

Ovi nalazi ukazuju da je Magareći mlin bio naseljen već u 8. milenijumu pre nove ere, što potvrđuje prisustvo mezolitskih zajednica izvan Đerdapa. Datovanje temene kosti (7595-7538. g. p. n. e.) čini je prvim i za sada jedinim ljudskim osteološkim nalazom iz mezolita van Đerdapske oblasti na teritoriji Srbije.

Zahvaljujući ovim rezultatima, Magareći mlin se danas prepoznaje kao jedinstveno nalazište koje omogućava da se prati prelaz između mezolitskih lovaca-sakupljača i prvih zemljoradnika na prostoru Panonske nizije.

Arheolozi su nedavno nastavili novu arheološku kampanju istraživanja na ovom lokalitetu, te očekujemo zanimljive rezultate istraživanja.

---

Literatura:

Magareći Mlin – the Old and the New in the Research of the Neolithic

Revealing the “hidden” Pannonian and Central Balkan Mesolithic: new radiocarbon evidence from Serbia