Arheološka otkrića koja su obeležila 2025. godinu
Godinu 2025. obeležila su arheološka otkrića koja su značajno proširila naše znanje o prošlosti čovečanstva, od praistorije do srednjeg veka.
Još jednom smo videli koliko arheologija može da iznenadi, pomeri ustaljene narative i otvori nova pitanja o prošlosti čovečanstva. Tokom 2025. godine arheolozi širom sveta otkrili su nalaze koji menjaju naše razumevanje praistorijskih migracija, svakodnevice drevnih zajednica, rituala smrti, ali i istorijskih događaja zapisanih u tekstovima i legendama.
Od kraljevskih grobnica starog Egipta i tragova ranih neandertalaca na Balkanu, preko rimskih i srednjovekovnih nalaza, do revolucionarnih dokaza o najranijim tehnologijama, izdvajamo neka od najznačajnijih arheoloških otkrića koja su obeležila 2025. godinu. Lista ne predstavlja rangiranje, već izbor nalaza koji su, svaki na svoj način, doprineli boljem razumevanju ljudske prošlosti.
Otkriveni zubi neandertalca kod Niša
U pećini kod Niša otkriveni su zubi stari gotovo 300.000 godina koji otkrivaju da su rani neandertalci naselili Balkan znatno ranije nego što se do sada mislilo. Najnovije istraživanje objavljeno u American Journal of Biological Anthropology donosi izuzetno značajne nalaze iz Velike Balanice u Sićevačkoj klisuri kod Niša.
Pronađen grob rimskih blizanaca u Trogiru
Arheolozi su u antičkom Tragurijumu, današnjem Trogiru u Hrvatskoj, napravili nesvakidašnje otkriće – grob blizanaca.
Sahrane blizanaca su veoma retke u arheološkom kontekstu, što jasno ukazuje na njihov istorijski i naučni značaj. Tokom iskopavanja antičkih nekropola u Tragurijumu pronađena je jedna takva sahrana koja se datira između kasnog 1. i kasnog 2. veka.
Više: https://sveoarheologiji.com/grob-rimskih-blizanaca-iz-trogira-retko-arheolosko-otkrice-iz-hrvatske/
Otkrivena grobnica faraona Tutmosa II
Zajednička englesko-egipatska arheološka misija otkrila je grobnicu Tutmosa II, četvrtog faraona iz 18. egipatatske dinastije.
Pronađena grobnica je prva kraljevska grobnica otkrivena od otkrića grobnice Tutankamona 1922. godina. Grobnica Tutmosa (Tutmosisa) II je otkrivena u blizini Luksora.
Više: https://sveoarheologiji.com/pronadena-3500-godina-stara-grobnica-faraona-tutmosa-ii/
Arheolozi otkrili prvi rondel
Arheolozi su u Nišu otkrili nesvakidašnji arheološki lokalitet – rondel iz bronzanog doba.
Dosadašnjim arheološkim iskopavanjima gotovo u potpunosti je istražen praistorijski rondel. Ustanovljeno je da ga čine tri prstena rovova raspoređena u vidu tri koncentrična kružna pojasa. Preliminarna obrada pokretnog arheološkog materijala upućuje na to da lokalitet pripada eneolitu (bakarnom dobu), čime se dodatno potvrđuje njegov naučni značaj.
Više: https://sveoarheologiji.com/nastavak-istrazivanja-praistorijskog-rondela-kod-nisa/
Najstarije mumije na svetu nastale dimljenjem na vatri
Arheolozi su pronašli najstarije mumije na svetu u jugoistočnoj Aziji, starosti 12.000 godina.
Kada pomislimo na mumije, prvo pomislimo na one iz Egipta ili na prirodno mumificirane ljude kulture Činčoro. Međutim, nova otkrića pokazuju da su najstarije mumije na svetu nastale u jugoistočnoj Aziji i južnoj Kini, pre čak 12.000 godina. Odnosno hiljadama godina pre Egipćana i ljudi iz kulture Činčoro.
Više: https://sveoarheologiji.com/najstarije-mumije-na-svetu-nastale-dimljenjem-na-vatri/
U pećini kod Travnika otkriveni tragovi neandertalaca
U pećini Suhi Dol, nedaleko od Travnika, arheolozi su pronašli kremene alatke iz srednjeg paleolita – prve dokaze prisustva neandertalaca u ovom delu Bosne i Hercegovine.
Među najznačajnijim nalazima su artefakti izrađeni tzv. levaloa i diskoidnim metodama, tipični za srednji paleolit, period koji obuhvata vremenski raspon od pre 300.000 do 40.000 godina. Pronađene su i alatke poput strugača i šiljaka.
U bogatoj grobnici u Duklji otkrivena retka dijatreta
U rimskom gradu Dokleji arheolozi su otkrili izuzetno bogatu grobnicu žene visokog staleža, datiranu u 4. vek sa dijatretom sa prikazom gladijatorske scene.
Bogata grobnica žene iz 4. veka sadrži brojne grobne priloge, od kojih se posebno izdvaja retka staklena posuda – dijatreta sa jedinstvenim prikazom gladijatorske scene, što ovo otkriće čini jednim od najznačajnijih u regionu.
Kako su živeli praistorijski ljudi na vodi
Pre više od tri hiljade godina ljudi su na vodi gradili svoje domove. To potvrđuje sojeničko naselje Mrdaja – Dojran, skriveno na jugu Dojranskog jezera.
Na samom jugu Dojranskog jezera, uz granicu Severne Makedonije i Grčke, nalazi se arheološko nalazište Mrdaja – Dojran, jedno od najznačajnijih praistorijskih sojeničkih naselja u regionu.
Više: https://sveoarheologiji.com/sojenicko-naselje-mrdaja-dojran-praistorijska-zajednica-na-vodi/
Pronađen redak srednjovekovni mač sa simbolom večne odanosti
Izvanredan srednjovekovni mač, star gotovo 1.000 godina, otkriven je u holandskoj provinciji Utreht, a krasi ga snažan drevni simbol večne odanosti i snage.
U martu prošle godine, tokom radova na koritu reke Korte Linshoten, pronađen je mač koji datira iz perioda između 1050. i 1150. godine, i to u izuzetno dobrom stanju očuvanosti.
Više: https://sveoarheologiji.com/pronaden-redak-srednjovekovni-mac-sa-simbolom-vecne-odanosti/
Prvi arheološki dokaz biblijske bitke
Arheolozi su pronašli prve dokaze epske biblijske bitke na Megidu, koja se zbila pre 2600 godina.
Otkrića u drevnom gradu Megidu inspirisala su priču o apokaliptičnom Armagedonu. Do sada, nikakvi čvrsti arheološki dokazi o ovoj biblijskoj priči nisu se pojavili iz ruševina drevnog grada Megida, u današnjem severnom Izraelu. Međutim, arheolozi su sada otkrili dokaze o prisustvu egipatske vojske u kojoj je ubijen izraelski kralj Josija.
Više: https://sveoarheologiji.com/prvi-arheoloski-dokazi-biblijske-bitke-na-megidu/
Arheolozi otkrili prvog gladijatora koga je usmrtio lav
Tragovi ugriza otkriveni su na 1.800 godina starom skeletu mladog gladijatora koga je usmrtila velika mačka – lav. Reč je o prvom potvrđenom slučaju iz rimskog perioda gde je jedan gladijator nastradao u borbi sa životinjom.
Borbe gladijatora u Rimskom carstvu dobro su dokumentovane, sa dokazima o sukobima između ljudi, ali i borbama između ljudi i životinja, poput lavova i medveda. Međutim, što se tiče skeletnih ostataka gladijatora u arheološkim zapisima, a posebno u Britaniji, oni su relativno retki.Više: https://sveoarheologiji.com/arheolozi-pronasli-prvog-gladijatora-koga-je-usmrtio-lav/
Dokazi za 20.000 godina staro prevozno sredstvo pronađeni u Americi
Arheolozi su, na osnovu fosilnih otisaka ljudskih stopala i tragova vučenja u Nacionalnom parku Vajt Sends u Novom Meksiku, otkrili da su američki starosedeoci pre 20.000 godina vukli drveno prevozno sredstvo.
Revolucionarno otkriće u ovom parku ukazuje da su praistorijski ljudi koristili primitivnu transportnu tehnologiju poznatu kao travois pre više od 20.000 godina. Naučnici su pronašli tragove vučenja pored drevnih ljudskih otisaka, što predstavlja najranije dokaze o tome kako su rani doseljenici Severne Amerike prenosili teške terete pre nego što su izmislili točak.
Više: https://sveoarheologiji.com/genijalni-izum-prvih-amerikanaca-20-000-godina-staro-prevozno-sredstvo/
