Otkrivena je prva monumentalna grobnica sa retkim dvojezičnim natpisom iz 3-4. veka.

U selu Strikčan, u blizini Bulćize u severnoj Albaniji, na području istorijske Dibranske regije, arheolozi su otkrili monumentalnu rimsku grobnicu iz 3-4. veka nove ere. Nalazište, udaljeno oko 90 kilometara od Tirane, predstavlja jedinstveno otkriće u albanskoj arheologiji, jer je reč o prvoj monumentalnoj grobnici iz rimskog perioda pronađenoj na ovom području.

Dibra je u rimsko doba pripadala provinciji Meziji i bila važna raskrsnica trgovine, vojske i kulturnih uticaja. Otkriće monumentalne grobnice ne samo da pruža uvid u pogrebne običaje, verovanja i arhitekturu rimskog doba, već dodatno obogaćuje kulturno-istorijsku mapu Albanije i Balkana.

Arhitektura rimske grobnice

Rimska grobnica, dimenzija 9 x 6 metara, sačuvana je sa grobnom komorom visine 2,4 metra. Struktura je podeljena u tri dela: monumentalno stepenište ukrašeno geometrijskim motivima, ulazni hodnik i centralna grobna komora. Zidne strukture koje su se nalazile iznad grobnice ukazuju na to da se možda radilo o mauzoleju, a ne samo o podzemnoj grobnici.

Konstrukcija od velikih kamenih blokova, pažljivo obrađenih i dopremanih sa udaljenih mesta, svedoči o izuzetnim graditeljskim i inženjerskim veštinama tog doba, ali i o visokom društvenom statusu pokojnika.

Redak dvojezični natpis u rimskoj grobnici

Posebnu vrednost ovom otkriću daje retki dvojezični natpis na latinskom i grčkom jeziku. Natpis je posvećen pokojniku Gelijanosu (ΓΕΛΛΙΑΝΟΣ), kao i rimskom bogu Jupiteru. Prema mišljenju stručnjaka, Gelijanos je mogao biti član ili oslobođenik plebejskog roda Gelije, poznatog u rimskoj istoriji, čiji je najpoznatiji predstavnik bio Aul Gelije, autor čuvene zbirke „Atičke noći“. Ovo je ujedno i prvi takav natpis pronađen u Dibranskoj regiji, što pruža dragocen uvid u kulturne i religijske prakse rimskog perioda u severnoj Albaniji.

• Skriveno blago nadomak Beograda: kasnorimska grobnica u Brestoviku
• KAKVE TAJNE KRIJE Petnička pećina: arheolozi su došli do novih saznanja
• Misterija kraljevskih grobnica u Vergini konačno rešena?

Iako je grobnica opljačkana još u antici, arheolozi su uspeli da pronađu deo originalnog inventara. Na kamenom krevetu u grobnoj komori otkriveni su fragmenti staklenih posuda, koštani češljevi, noževi, kao i veliki deo tekstila tkanog zlatnim nitima, kojim je pokojnik bio obavijen.

Naučni značaj i zaštita rimske grobnice

Zbog svog izuzetnog značaja, grobnica će biti stavljena pod zaštitu, dok istraživači nastavljaju analize arhitektonskih elemenata, natpisa i ljudskih ostataka. Očekuje se da će buduća istraživanja otkriti još detalja o društvenom položaju Gelijanosa i o rimskom nasleđu severne Albanije.

A massive tomb has been uncovered in eastern Albania. It contains funerary chambers, an antechamber, and a monumental staircase.

The tomb is decorated with geometric stucco motifs and is dedicated to a “Gelliano” and Jupiter, in both Latin & Greek. It has been dated to the 3rd… pic.twitter.com/YSX1cQEzBv

— ᾶσχτ (âsht) (@utilitaryan) September 2, 2025

Nalaz je predstavio ministar ekonomije, kulture i inovacija Albanije, Blendi Gonxja, koji je naglasio značaj ovog otkrića za nacionalnu kulturnu baštinu. Grobnica je otkrivena tokom projekta „Arheološka istraživanja u dolini Bulćize“, kojim rukovodi Institut za arheologiju, u saradnji sa domaćim stručnjacima, među kojima su akademik Adem Bonguri i MSc. Erikson Nikoli.