Arheolozi su iskopali srednjovekovni granični garnizon u Mongoliji, što ukazuje na to da neki monumentalni zidovi na evroazijskoj stepi nisu izgrađeni da bi se branili od neprijateljskog napada, već da bi kontrolisali kretanje ljudi i prikazali dinastičku moć.

U mongolskoj pustinji Gobi nalazi se monumentalni zid dug 321 kilometar, koji je do skoro bio gotovo nepoznata karika u lancu srednjovekovne infrastrukture Istočne Azije.  Novo arheološko istraživanje donosi ključne uvide u njegovu namenu i istorijski kontekst, otkrivajući da zid nije služio samo za odbranu, već i kao instrument imperijalne kontrole.

Nova arheološka otkrića otkrivaju svrhu Gobi zida u Mongoliji

Donedavno enigma za arheologe, tzv. Gobi zid sada je predmet velikog međunarodnog istraživanja koje menja dosadašnje pretpostavke. Nova studija, objavljena u časopisu Land, otkriva da je zid imao višestruku funkciju – od upravljanja granicama i kontrolisanja kretanja ljudi, do demonstracije moći dinastije Si Sja (1038–1227. g.n.e.), koju su predvodili Tunguti iz zapadne Kine i južne Mongolije.

Istraživački tim, predvođen profesorom Gideonom Šelah-Lavijem i Danom Golanom sa Hebrejskog univerziteta u Jerusalimu, sproveo je obimnu ekspediciju u saradnji sa naučnicima iz Mongolije i SAD. Koristeći kombinaciju daljinskog snimanja, terenskih istraživanja i iskopavanja, istraživači su otkrili delove garnizona i infrastrukturnih elemenata koji ukazuju na precizno planiranje i dugoročnu upotrebu zida.

Višeslojna istorija i složena struktura

Zid je izgrađen od nabijene zemlje, ojačan drvetom i kamenom, što odražava prilagođavanje lokalnim uslovima u sušnoj i nepristupačnoj oblasti. Prostorna analiza ukazuje da je trasa zida pažljivo birana – u blizini prirodnih izvora vode, planinskih prevoja i peščanih dina, kako bi maksimalno iskoristila resurse i prirodne barijere.

Arheolozi su pronašli dokaze da je oblast korišćena u više navrata – od 2. veka p.n.e. do čak 19. veka n.e., što ukazuje na dugoročni strateški značaj ovog prostora. Garnizoni duž zida svedoče o vojno-administrativnoj funkciji, ali i o složenim društveno-političkim procesima.

Gobi zid kao instrument carskog nadzora i kontrole kretanja

Za razliku od tradicionalnog shvatanja zida kao isključivo defanzivne strukture, istraživači ističu njegovu multifunkcionalnu ulogu – od kontrole trgovine i kretanja stanovništva, do simboličke i praktične konsolidacije carske vlasti.

„Gobijski zid nije bio samo barijera – bio je dinamičan mehanizam za upravljanje kretanjem, trgovinom i teritorijalnom kontrolom u izazovnom okruženju“, istakao je prof. Šelah-Lavi.

Arheološko nasleđe i savremeni značaj

Rezultati studije nude uvid u međusobni uticaj između imperijalne moći i ekološke adaptacije, otvarajući nova pitanja o ulozi infrastrukture u istorijskim i savremenim političkim pejzažima. U vreme kada se granice i migracije ponovo nalaze u središtu globalnih rasprava, razumevanje srednjovekovnih metoda kontrole prostora postaje dragocen resurs.

• Pronađen 7.000 godina star zid za odbranu od porasta nivoa mora
• Ispod Baltičkog mora otkriven skoro 1 km dugačak zid iz kamenog doba: njegova namena će vas iznenaditi
• Arheolozi pronašli prvo utvrđeno naselje evropskih graditelja megalita, starosti 6.000 godina

Zid u pustinji Gobi, dugo zanemaren i pogrešno shvaćen, sada dobija zasluženu pažnju – ne samo kao arheološko otkriće, već i kao ključ za razumevanje složenosti prošlih carstava i njihovih nasleđa.