Nakon više decenija pauze tvrđava Hisar u Prokuplju se ponovo istražuje. Zaštitna arheološka istraživanja 2021. godine donela su otkriće izvanrednog nalaza – germansko koplje iz 5. veka.

Arheološka istraživanja na Hisaru u 2021. i 2022. godini obavili su arheolozi iz Narodnog muzeja u Toplici u Prokuplju. Četiri istraživačke kampanje su sprovedene, od kojih su dve zaštitnog, a dve sistematskog karaktera.

Arheološka istraživanja na Hisaru

Rukovodilac projekta ”Zaštitna arheološka istraživanja utvrđenja Hisar u Prokuplju” je viši kustos Sanja Crnobrnja Krasić iz Narodnog muzeja Toplice. Rukovodioci sistematskih istraživanja ”Arheološka istraživanja spomeničke celine Hisar” su Sanja Crnobrnja Krasić i dr Dejan Bulić sa Istorijskog instituta u Beogradu.

“Cilj arheoloških istraživanja na Hisaru jeste da se utvrdi stratigrafija i struktura samog utvrđenja, a posebno fortifikacionog sistema. U celosti su istražena tri objekta, a četvrti je započet”, rekla je Sanja za portal.

“Definisano je preko 200 m bedemskih trasa, dokumentovane su tri kule i istražena je jedna pešačka kapija.”

Arheolozi su uz pomoć LIDAR tehnologije laserski snimili teren kako bi mogli da definišu ostatke tvrđave. Obrada podataka je u toku.

Nažalost, stratigrafska situacija na tvrđavi Hisar nije u potpunosti jasna. Građevinski radovi su uništili starije delove utvrđenja. Arheolozi su uz bedem Donjeg grada uočili i arheološke slojeve daleke prošlosti. Otkriveni su slojevi iz bronzanog i gvozdenog doba, a potom iz rimskog-kasnoantičkog, ranovizantijskog i srednjovekonog perioda. Život na ovom prostoru se odvijao više milenijuma.

Otkriće germanskog koplja

Pravo iznenađenje za arheologe bilo je otkriće germanskog koplja 2021. godine. U objektu, obeleženom 3/21, u sloju rušenja i paljevine, pronađeno je germansko koplje plemena Gota.

“Ovi tragovi svedoče o burnim vremenima Seobe naroda u ranom srednjem veku i potvrđuje važan strateški položaj Prokuplja od najranijih vremena do danas”, objasnila je Sanja.

Koplje ima dužinu od 35 cm. Vrh koplja je rađen od čelika poreklom sa Bliskog istoka. Tulac koplja je od gvožđa i optočen je srebrnim i zlatnim limom sa umetanjem stakla u ćelije. Ovo je skupocena tehnika iskucavanja, graviranja i ukrašavanja – kloazon.

Sanja veruje da je koplje po svoj prilici pripadalo velikodostojniku plemena Ostrogota, koji su u toku Velike seobe naroda boravili i na prostoru Toplice.

“Naime, nakon izvršenih C14 analiza, ustanovljeno je da je koplje nastalo u periodu 418 – 538 godine. Što obuhvata vreme oko 480. godine, kada je Teodorih Veliki Amalijac boravio na ovom prostoru. Nakon pohoda i boravka na jugu Balkanskog polustrva, Teodorih Veliki odlazi na prostor današnje Italije gde formira Ostrogotsko kraljevstvo”, kaže viši kustos.

Zahvaljujući sredstvima Ministarstva kulture Republike Srbije u 2022/23 godini sprovedene su fizičko-hemijske analize, konzervatorsko-resturatorski radovi i snimljen je film “Germansko koplje sa Hisara”. Rukovodioci projekta: ”Konzervacija i restauracija germanskog koplja sa Hisara” su Sanja Crnobrnja Krasić i Vesna Rogić, konzervator.

“Od važnijih pokretnih nalaza, pored germanskog koplja, izdvajamo ranovizantijski procesijski krst, fibule i sučidava kopču, novac Justinijana I i Justina II, bronzanu pateru i dr.“, istakla je Crnobrnja-Krasić.

Arheološka istraživanja se nastavljaju i ove godine.