Srednjovekovna tvrđava na brdu Hisar koja se nalazi u užem centru grada konačno će se obnoviti i na vrhu ove tvrđave, koja se zove i Jug Bogdanova tvrđava, nalaziće se letnja pozornica. Nikad do sada prokupački Hisar, koji je od izuzetnog kulturno-istorijskog značaja, nije obnavljan.

Na tlu Prokuplja dokumentovan je rimski grad Hammeum u tragovima materijalnih ostataka rimske kulture. Grad je bio poznat kao važna raskrsnica na putu Naissus-Lissus (Niš-Lješ u Albaniji). Tragovi iz rimskog perioda pronađeni su, takođe, na brdu Hisar i kod Latinske crkve. Vredan spomenički kompleks tvrđava Hisar, ostaci antičkog hrama, ostaci ranohrišćanske crkve, Latinska crkva iz XIV veka, kao i crkva Sv. Prokopija iz IX-X veka, nalaze se na starom gradskom jezgru Prokuplja.

Arheološka iskopavanja na Hisaru započeta su 1976. godine i sa prekidima su vršena gotovo dve decenije. U tom periodu istražen je ceo prostor gornjeg grada i deo podgrađa srednjovekovnog utvrđenja, a otkriveni ostaci fortifikacije su konzervirani. Inače, Hisar je proglašen za kulturno dobro 1961. godine, a 1983. godine je proglašen za kulturno dobro od velikog značaja za Republiku Srbiju.

Što se tiče restauracije tvrđave, ceo projekat košta 34, 5 miliona dinara, a 20 miliona za ovaj posao dalo je Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija. “Cilј nam je da Prokuplјe konačno dobije tvrđavu kakvu zaslužuje i letnju pozornicu na kojoj će se održavati sva kulturna dešavanja u gradu. Pozorišna bina će se nalaziti u citadeli utvrđenja, a oko nje će biti 150 mesta za sedenje” kazao je gradonačelnik Prokuplјa Aleksandar Simonović.

Ispod brda se nalazi rtasta epigenija, odnosno reka Toplica na dva mesta teče u kontra smeru, pa običnom posmatraču izgleda da reka teče uzvodno, što ovaj kraj čini jedinstvenim u Evropi. Sa restauracijom tvrđave, sve će to biti daleko primamlјivije i vidlјivije.

Srednji vek u Prokuplju

Inače, srednjovekovna zbivanja koja su se dogodila u ovom gradu i njegovoj bližoj okolini, značajna su za istraživanje srednjovekovne Srbije i života u ovom kraju. Nijedan događaj u srpskoj istoriji nije ostavio tako dubok trag i trajan utisak kao Kosovska bitka iz 1389. godine.  Knez Lazar, pripremajući se za novu bitku pozvao  je i svu vlastelu iz Toplice. Narodna tradicija će ulogu topličke vlastele u Kosovskom boju podići do neslućenih visina. U narodnom predanju srećemo Jug Bogdana i njegovih devet sinova kao gospodare Prokuplja, Milana Toplicu kao gospodara Srednje Toplice a Ivana Kosančića kao gospodara Gornje Toplice i Kosanice. I danas postoje kule u Toplici. Jug Boganova kula u Prokuplju, kula Milana Toplice u Viči i kula Kosančić Ivana u selu Ivan Kula. Narodna tradicija vezala je ime Jug-Bogdana za grad Prokuplje.

Jug-Bogdan

Latinska crkva poznata je i kao Jug-Bogdanova crkva, Hisar je grad Jug-Bogdanov, kula pored Toplice zove se Jug-Bogdanova a tu je i selo Jug-Bogdanovac. Vlastelin Juga mogao bi biti ista ličnost sa Jug-Bogdanom koji se spominje među 24 “dobra čoveka” koji su učestvovali u izradi Zakona o rudnicima, a za koje se u predgovoru despota Stefana Lazarevića kaže da nisu bili iz Novog Brda. Vlastelin Juga imao je posede u susednoj oblasti Dubočici (leskovački kraj). Srednjovekovni grad u Prokuplju je krajem 15. veka kao značajno naselje na putu ka Primorju i Dubrovniku, imao status grada kakav su imali Kruševac, Stalać, Bovan, Petrus i Leskovac.

Posle Kosovskog boja Toplicom vlada kneginja Milica, odnosno njen sin Stefan (1389 – 1427) pod vrhovnim turskim suverenitetom. Iz ovog perioda značajno je i to što će kneginja Milica prvi put pomenuti današnji naziv grada kao grad Sv. Prokopija 1395. godine u povelji upućenoj svetogorskom manastiru Sv. Pantelejmonu. Otuda i grad je dobio naziv po svecu Sv. Prokopiju čije su mošti iz Niša 1386. godine prenete u crkvu ispod brda Hisar.

Izvori: Prokuplje na dlanu Prokuplje.org