Čuvena pećina Altamira je prva pećina u kojoj je identifikovano postojanje pećinskih crteža iz kamenog doba. Iako je otkrivena pre više od 140 godina, tačna hronologija umetničkih dela ostaje nejasna.

Pećina Altamira (Španija) je proglašena lokalitetom svetske baštine, poznata po svojim praistorijskim slikama i gravurama ističe se estetskim kvalitetom i tehničkom izradom. Iako je pećinsko slikarstvo u Altamiri otkriveno pre više od 140 godina, njegova hronologija je ostala nejasna.

• Otkriveni novi pećinski crteži u Francuskoj
• Oslikanim šakama na zidovima pećina nedostaju prsti. Zašto je to tako?
• U Alabami otkriveni su najveći pećinski crteži uz pomoć moderne tehnologije

Prethodno radiokarbonsko datiovanje uglja, koje je korišćeno kao crni pigment za zidne slike, ukazivalo je na magdalenijan, dok je U-serija datiranja karbonatnih kora koje prekrivaju slike ukazivala na to da se neke od crveno obojenih figura mogu pripisati orinjasijenu. Oba perioda pripadaju gornjem paleolitu.

Prva prećina u kojoj je potvrđeno pećinsko slikarstvo

Ova pećina je bilo prva pećina u kojoj je otkriveno i objavljeno postojanje paleolitske pećinske umetnosti 1879. godine. U to vreme ovo otkriće je bilo kontroverzno i pogrešno shvaćeno i nije prepoznat sve do početka sledećeg veka. Pećina Altamira se nalazi 158 m nadmorske visine, na vrhu malog planinskog područja pored obližnje kantabrijske priobalne ravnice. Pristup kroz unutrašnjost pećine je preko glavne galerije, duge oko 300 m, koja se otvara u nekoliko komora i galerija direktno povezanih sa njom.

U studiji, objavljenoj u Journal of Archaeological Sciences, učestvovali su istraživači iz Kine, Španije, Portugala i drugih zemalja, sa fokusom na analizu malih karbonatnih kora koje su se formirale preko slika. Ove kore, slične slojevima kalcita koji se vide u nekim pećinama, formirajući stalaktite i stalagmite, deluju kao neka vrsta „vremenske kapsule“, jer se njihovo formiranje može datirati, čime se utvrđuje minimalna starost slika koje pokrivaju.

Inovativna metoda datovanja

Da bi izbegli oštećenje slika, naučnici su uzeli sićušne uzorke ovih kora koristeći sterilisane skalpele. Zatim su primenili metodu nazvanu „datiranje uranijumskih serija“, koja meri prirodni raspad hemijskih elemenata u uzorcima kako bi se izračunala njihova starost. Ova metoda je manje invazivna od drugih, poput radiokarbonskog datiranja, koje zahteva uništavanje dela pigmenta.

Jedan uzorak simbola na crtežu pokazao je minimalnu starost od 32.790 godina, što ukazuje da je simbol nastao tokom orinjasijenskog perioda, rane faze gornjeg paleolita. Drugi uzorci, uzeti od pigmenata crveno obojenih konja, pokazali su minimalnu starost od 22.600 i 32.020 godina, što ukazuje da su napravljeni tokom gravetijenskog perioda ili ranije.

Ovi datumi se poklapaju sa prethodnim studijama, ali ih je prvi put dobila nezavisna laboratorija, što potvrđuje njihovu validnost. Štaviše, tim je ispravio moguće greške izazvane nečistoćama u uzorcima, čineći rezultate još pouzdanijim.

Šta ovo znači?

Novi podaci potvrđuju teoriju da umetnost u pećini Altamira nije nastala u jednom trenutku, već tokom hiljada godina. Različite generacije praistorijskih umetnika ostavile su svoj trag u pećini, od najranijih apstraktnih simbola do čuvenih polihromnih slika životinja iz magdalenijanskog perioda (pre oko 14.000 godina).

Istraživači su otkrili da su realistične figure, poput crvenih konja, i apstraktni simboli koegzistirali u pećini od veoma ranih vremena, što protivreči dugogodišnjoj teoriji da je figurativna umetnost nastala nakon simboličkih prikaza. Dva stila su koegzistirala od početka gornjeg paleolita, napominje se u studiji.

Rezultati potvrđuju da je metoda pouzdana i da su prethodno objavljeni datumi bili tačni, objašnjava tim. Ovo je ključno ne samo za Altamira, već i za druga mesta sa stenskom umetnošću širom sveta gde se primenjuju slične tehnike.

Pećina je zatvorena za javnost

Između 1950-ih i početkom 2000-ih, Altamira je postala glavna turistička atrakcija. Veliki broj posetilaca tokom ovog perioda ozbiljno je promenio uslove životne sredine u pećini, uzrokujući značajne probleme sa očuvanjem slika.

To je dovelo do zatvaranja pećine za javne posete, što je pokrenulo naučni projekat zaštite koji je rezultirao novim, poštovanijim režimom poseta usklađenim sa prirodnom dinamikom pećine. Danas je stručnjacima dozvoljen samo ograničen pristup, iako je moguće posetiti repliku pećine napolju.