Prvi rani znaci pisanja pojavili su se na cilindričnim pečatima korišćenim u trgovini u Mesopotamiji pre 5.500 godina.

Istraživači smatraju da poreklo pisanja u Mesopotamiji ide čak do slika utisnutih na drevnim cilindričnim pečatima koji su kasnije utisnuti na glinene ploče i na druge glinene artefakte.

Otkriće dolazi od istraživačke grupe na Univerzitetu u Bolonji. Oni su identifikovali niz podudarnosti između motiva ugraviranih na ovim cilindrima, koji se datuju otprilike šest hiljada godina, i nekih znakova proto-klinastog pisanja koji su se pojavili u gradu Uruku, na jugu današnjeg Iraka, oko 3.000 godina p.n.e.

Studija je objavljena u časopisu Antiquity. Ona otvara nove perspektive u razumevanju nastanka pisanja i mogla bi da pomogne istraživačima, ne samo da steknu novi uvid u značenje motiva ugraviranih na cilindrične pečate, već i da dešifruju mnoge još uvek nepoznate znakove proto-klinastog pisma.

• Predbračni ugovor, starosti 4.000 godina, u kome se spominje neplodnost, surogat majčinstvo i razvod
• Misteriozno pismo sa Uskršnjeg ostrva je jedinstveno, a njegovo poreklo dugo muči naučnike
• Da li oznake na pećinskim crtežima predstavljaju najraniji oblik pisanja pre 20.000 godina?

Prelazak sa simbolizma na pravilno pisanje je fundamentalni razvoj ljudskih tehnologija.

Rezultati ove studije pokazuju kako su neke slike iz praistorije ugrađene u jedan od prvih sistema pisanja.

Pojava proto-klinastog pisma

Među najranijim gradovima koji su se pojavili u Mesopotamiji, Uruk je bio centar od velikog značaja tokom 4. milenijuma pre nove ere. Njegov uticaj se prostirao na širokom regionu koji se protezao od jugozapadnog Irana do jugoistočne Turske. Grad je bio važno središte kulture, svedočeći o razvoju ranog prethodnika pisanog jezika poznatog danas kao proto-klinopisno pismo. Upravo u ovoj oblasti su nastali cilindrični pečati.

Obično izrađeni od kamena i urezani nizom crteža, ovi pečati su valjani na glinene ploče, na koje se potom utiskivao nacrtani motiv.

Od sredine 4. milenijuma pre nove ere, cilindrični pečati su korišćeni kao deo računovodstvenog sistema, omogućavajući vođenje evidencije o proizvodnji, skladištenju i transportu različitih proizvoda široke potrošnje, posebno poljoprivrednih proizvoda i tekstila.

Ovo je kontekst u kome se pojavio proto-klinopis – arhaični oblik pisanja sastavljen od stotina ikonografskih znakova. Međutim, više od polovine tek treba da se dešifruje. Poput cilindričnih pečata, proto-klinopis je takođe korišćen za računovodstvo. Iako je njegovo prisustvo potvrđeno na ograničenijem području, uglavnom u južnom Iraku.

„Bliska veza između drevnog sistema pečata i pronalaska pisanja na ovim prostorima odavno je prepoznata. Ali do sada specifična veza između slika ugraviranih na cilindrima i znakova proto-klinastog pisma nije bila detaljno istražena“, pišu istraživači.

Rani sistem pisanja u vezi sa pečatima?

U kojoj meri su crteži na cilindarskim pečatima doprineli stvaranju znakova koji čine prvi sistem pisanja koji je nastao na ovim prostorima?

Da bi pronašli odgovor, istraživači su sistematski upoređivali motive urezane na cilindrima sa znacima proto-klinastog pisma, tražeći korelacije koje bi mogle pokazati direktne odnose ne samo u grafičkom obliku već i u značenju.

„Počeli smo tako što smo se fokusirali na slike koje su se pojavile pre pojave pisanja i pratili njihov razvoj do protoknjiževnog perioda“, dodaju Ketrin Keli i Matija Kartolano, oboje istraživači sa Univerziteta u Bolonji i koautori studije.

„Na taj način smo uspeli da identifikujemo niz motiva vezanih za transport tekstila i grnčarije koji su potom pretvoreni u odgovarajuće znakove proto-klinopisa. ”

“Rezultati koje smo dobili dokazuju da su motivi urezani na pečatima cilindra direktno povezani sa razvojem proto-klinopisa u južnom Iraku“, potvrđuje Silvija Ferara. I pokazuje kako je značenje koje je prvobitno bilo povezano sa ovim crtežima preneto na sistem pisanja.