Sa prvim arheološkim istraživanjima u Pećini pod lipom primećeni su tragovi praistorijske umetnosti.

Arheološko nalazište Pećina pod lipom (ili Podlipe) nalazi se blizu Sokoca, na 860 m nadmorske visine. Reč je o potkapini ili stenskom skloništu. Još 1988. godine arheolozi su primetili ploču sa gravurama, opredelivši je u epipaleolit (pre oko 18.000 godina) ili mezolit (pre oko 10.000 godina),

Potom počinju iskopavanja 1990-tih godina, ali bivaju prekinuta ratovima u Jugoslaviji. Onda započiju nova arheološka istraživanja 2015. godine pod rukovodstvom prof. dr Dušana Mihailovića sa Filozofskog fakulteta u Beogradu, piše u radu objavljenom u Journal of World Prehistory.

Novija istraživanja ispod gravirane ploče ukazala su na nekoliko praistorijskih perioda, a arheolozi nisu pronašli tragove iz perioda mezolita. Tako da ova umetnost nije tada nastala već dosta ranije. Ali zato su pronađeni artefakti iz gravetijana/epigravetijana (pre oko 20.000 godina) i bakarnog doba (pre oko 4.000 godina), kao i iz istorijskih perioda.

Ukrašena kamena ploča iz paleolita

Dekorisana kamena ploča na sebi ima niz linearnih gravura, duboko uklesanih u steni. Nalazi se na kosom zidu, desno od najvećeg ulaza u pećinu. Dimenzije ploče iznose 1×0,75 m. Panel je bogato ukrašen sa više od osamdeset linearnih elemenata, većinom ravnih ili blago zakrivljenih. Kod većine je jasno vidljiv presek u obliku slova V.

Ovi redovi ne predstavljaju prepoznatljive figurativne slike, i ispunjavaju iste kriterijume kao i gravure u Badnju. Što dodatno potvrđuje da ih je napravila ljudska ruka.

Sličnost gravura se dovodi u vezu sa onima iz Badnja, ali i sa drugim gornjopaleolitskim lokalitetima Ledenjača, Kozlogradske stijene i Žljeb.

Nova istraživanja Pećine pod Lipom

Od nedavno su započeta i međunarodna istraživanja Pećine pod lipom (Podlipe) u kojima učestvuje arheolog iz Regionalnog muzeja u Doboju, arheolozi sa Univerziteta u Tibingenu i Univerziteta u Beogradu. Istraživanja finansira Univerzitet u Tibigenu, koji je obezbedio sredstva za dugogodišnja ostraživanja paleolita Jugoistočne Evrope.

Kako arheolozi tvrde, starost lokaliteta je procenjena između 12.000 i 15.000 godina. Pronađeno je hiljade artefakata od kosti i kamena.

Osveženo 20.12.2024.