Arheolozi su otkrili 2.800 godina stara gvozdena koplja ukrašena zlatom. Ova koplja predstavljaju najstarije gvozdene artefakte ikada otkrivene na tlu Danske.

Arheolozi iz Muzeja Vestsjælland otkrili su nalazište koje revidira razumevanje tehnološke i ritualne istorije severne Evrope.

Gvodzena koplja – najraniji gvozdeni metali

Tokom avgusta 2025. godine, na kultnom lokalitetu Boeslunde na jugozapadnom Zelandu, tim je identifikovao prirodni izvor u koji su hiljadama godina ranije bile položene ogromne količine zlata.

Upravo tu su pronađena i dva izuzetna gvozdena koplja sa zlatnim ukrasima, datovana između 900. i 830. godine pre n. e. Ova koplja predstavljaju najstarije gvozdene artefakte ikada otkrivene na teritoriji Danske, pomerajući početak upotrebe gvožđa u ovoj zemlji za skoro tri veka unazad.

Nalaz, dobijen već u prvim danima iskopavanja, iznenadio je istraživače svojom jedinstvenošću. Rukovodilac iskopavanja, Lone Claudi-Hansen, istakla je da je cilj arheoloških istraživanja bio da se objasni kontekst čuvenih zlatnih depozita Boeslundea. Prethodnih decenija tu je pronađeno 10 zlatnih prstenova-zaveta i oko 2.200 zlatnih spirala. Tokom ovogodišnjih istraživanja otkriveno je da su svi ti predmeti namenski položeni u i oko prirodnog izvora, čime je konačno potvrđeno da je reč o ritualnom mestu za prinose.

Elitno oružje bez presedana

Dva gvozdena bodeža sa zlatnim inkrustacijama predstavljaju artefajte od izuzetnog značaja. Bolje sačuvani primerak, dug 47 cm (procena je da je u celosti iznosio oko 60 cm), pregledan je uz pomoć rendgena, čime je otkriven niz zlatnih diskova pažljivo ugrađenih duž sečiva. Datovanje je izvedeno AMS analizom smole breze koja potiče od omotača ili zaporne navlake na vrhu koplja.

Kombinacija gvožđa, tada još uvek izuzetno retkog i tehnološki inovativnog materijala, i luksuznog zlata ukazuje na oružje koje je pripadalo društvenoj eliti.

Nijedan paralelan predmet u severnoj Evropi iz tako ranog perioda nije do danas poznat. Koplja zato predstavljaju potpuno jedinstvene dokaze o ranoj upotrebi gvožđa, ali i o načinu na koji su bronzanodobne zajednice integrisale nove tehnologije u svoje ritualne i statusne sisteme.

Novi uvid u ranu metalurgiju gvožđa

Nalaz gvozdenih kopalja pomera početak gvozdene tehnologije u Danskoj gotovo tri veka ranije nego što se dosad smatralo. Istovremeno, potvrđuje da su zajednice bronzanog doba bile uključene u složene mreže razmene, kroz koje su stizali kako plemeniti metali, tako i tehnološke inovacije.

• Izvanredno otkriće: Halštatski bodež star 2,800 godina pronađen na plaži Baltičkog mora
• Pojedina oružja iz grobova su izrađena od metala vanzemaljskog porekla

Koplja su, nakon perioda upotrebe i nošenja, na kraju žrtvovana božanstvima, položena u vodu kao deo rituala prelaska iz svetovnog u duhovni svet.

Izvor: Museum Vestsjælland