Arheolozi su otkrili vredne nalaze u pećini Crno jezero na Pelješcu, koja je tokom više hiljada godina služila kao ilirsko svetilište, nekropola i stanište.

Dubrovački muzeji su objavili rezultate istraživanja, ističući da su pronađeni izuzetno značajni artefakti. Među najzanimljivijim nalazima su minijaturne grčke i lokalne posude korišćene u ritualima, fragment keramičke glave božanstva i ljudski ostaci iz različitih perioda.

Pećina Crno jezero, duga 238 metara i duboka 94 metra, smeštena je ispod velike praistorijske kamene gomile na Ilinom brdu iznad Ponikava. Zbog svog dominantnog položaja, pećina je kroz poslednje četiri hiljade godina imala važnu ulogu u životima lokalnih zajednica. Tokom arheoloških istraživanja otvorene su dve sonde ukupne površine oko šest kvadratnih metara, u kojima su otkriveni brojni vredni nalazi i spoznaje.

Pećina kao sklonište i nekropola

U bronzanom dobu, uglavnom tokom 2. milenijuma pre nove ere, pećina je bila korišćena kao stanište. Ljudi su se verovatno sklanjali od konflikata, nepovoljnih vremenskih prilika ili su je koristili kao sezonsko boravište.

Krajem bronzanog doba i početkom gvozdenog doba, u periodu od 9. do 6. veka pre nove ere, određeni delovi pećine korišćeni su kao nekropola, odnosno mesto pokopavanja stanovnika izvesne praistorijske zajednice. O tome svedoče fragmenti ljudskih kostiju, među kojima se posebno izdvajaju lobanje pronađene u kamenom nasipu.

Ilirsko svetilište i rituali

Najintenzivnija upotreba pećine bila je u poslednjim vekovima 1. milenijuma pre nove ere, kada su ilirske zajednice nastanjivale ove prostore. Pretpostavlja se da je pećina tada služila kao svetilište.

„Naime, u skrovitim i manje pristupačnim delovima pećine, kao i u ulaznom prostoru, pronađeni su tragovi koji nas upućuju na takvu pretpostavku. Reč je o većem broju minijaturnih posuda, uglavnom grčkih, ali i lokalnih, koje su obično ostavljane u svetištima kao votivni prilozi, odnosno darovi korišćeni u okviru izvesnog religijskog obreda i kulta“, navode istraživači.

Pored votivnih priloga, tu su i drugi fragmenti grčkih posuda – najfinijih i najskupocenijih tog vremena, grčkog porekla. Ove posude služile su za čuvanje vina (amfore) ili ispijanje vina (razne vrste čaša). One nisu bile deo svakodnevnog života Ilira, već su predstavljale simbol bogatstva i moći tadašnje lokalne praistorijske zajednice, koja ih je koristila u nepoznatim ritualima, u kojima je vino sigurno imalo značajnu ulogu, ili ih ostavljala kao poklon bogovima.

• Pronađen još jedan grčko-ilirski šlem na Pelješcu
• Grob rimskih blizanaca iz Trogira – retko arheološko otkriće iz Hrvatske
• Lice ratnika iz Hrvatske oživeli su naučnici

Posebno je zanimljiv keramički fragment glave, verovatno od grčkog božanstva. Sačuvane su samo kovrdže od kose, ali je simptomatično što se slični ulomci često nalaze u grčkim i ilirskim svetištima tog vremena.

Misteriozni nalazi iz srednjeg veka

Poslednja zabeležena upotreba pećine datira iz kasnog srednjeg veka, tačnije iz 13. veka. Tada je jedna ili više osoba položena na površinu u dubljim, izuzetno teško dostupnim delovima pećine. Uz skeletne ostatke nisu pronađeni bilo kakvi drugi arheološki nalazi. Nije moguće sa sigurnošću utvrditi da li su pokojnici namerno položeni u pećinu ili su usled nesrećnih okolnosti zapeli u njenim dubinama iz kojih se nisu mogli izvući.

Iako su arheološka iskopavanja bila ograničenog obima, rezultati istraživanja značajno doprinose razumevanju kontinuiteta naseljenosti, duhovne prakse i svakodnevnog života na Pelješcu kroz milenijume.