Borbe na Dunavu u 15. veku ostavile su svoj trag i na Lepenskom viru, gde su pronađeni skeletni ostaci vojnika poginulih u odbrani granice.

Kada se pomene Lepenski vir, većina odmah pomisli na spektakularne trapezoidne kuće i kamene ribolike skulpture iz doba mezolita. Međutim, arheološka istraživanja otkrila su da ovaj čuveni lokalitet u Đerdapskoj klisuri krije i mnogo kasnije slojeve, pa čak i tragove burnog srednjeg veka.

• Arheološko otkriće: Grob usamljenog vojnika iz 7. veka
• Otkriće sa Viminacijuma: Tragična smrt rimskog vojnika na granici Carstva
• Mračna istorija Beograda – svedočanstva o smrtnoj kazni u 17. veku

Tokom arheoloških iskopavanja šezdesetih godina prošlog veka, na obodu praistorijskog mezolitskog naselja Lepenski vir pronađena su četiri groba iz kasnog srednjeg veka. Svi sahranjeni bili su odrasli muškarci, položeni na leđa, orijentisani zapad–istok, bez ikakvih grobnih priloga. Njihovo prisustvo na mestu gde su vekovima ranije živeli ribari i lovci-sakupljači, u prvi mah delovalo je kao slučajnost. Ali antropološke analize pokazale su drugačiju priču, priču o ratovanju na Dunavu.

Ratnička povreda na lobanji bojnom sekirom

Posebno se izdvaja skelet označen kao Lepenski vir 62, budući da na drugim skeletima nisu pronađeni tragovi povreda, zbog loše očuvanosti. Na njegovoj lobanji uočena je ozbiljna povreda, gde je oštro oružje probilo levu stranu lobanje, odnosno parijetalnu kost, ostavivši ranu od skoro tri centimetra dužine. Oblik i širina povrede najviše odgovaraju udarcu bojnom sekirom. Bojna sekira je tipično oružje za sukobe 14. i 15. veka na Balkanu.

Još važnije, kost je pokazivala znake zarastanja. To znači da je ratnik preživeo udarac i živeo mesecima nakon teškog ranjavanja. Ipak, na ivicama rane uočeni su tragovi infekcije, koja je verovatno bila presudna za njegovu smrt.

Ratnici na granici

Zašto su ova četiri muškarca sahranjena baš na Lepenskom viru? Istraživači pretpostavljaju da je reč o vojnicima poginulim u borbama na Dunavskom graničnom pojasu. U to vreme, područje Golupca i Đerdapa bilo je poprište sukoba između Srba, Ugara i Osmanlija. Dunav je bio granica, ali i linija fronta.

Radiokarbonska datovanja smeštaju ove sahrane u period između 1400. i 1465. godine, kada su se odvijala dva velika talasa sukoba na ovom području: posle Kosovske bitke 1389. i tokom borbi 1427-1444. godine. Činjenica da su svi sahranjeni bili odrasli muškarci, bez žena i dece, kao i nedostatak tipičnog seoskog groblja, dodatno podržava tezu da je reč o palim vojnicima, a ne o lokalnoj zajednici.

Rad je objavljen u časopisu International Journal of Osteoarchaeology.