Arheolozi su započeli radove na čišćenju i iskopavanju srednjovekovnog grada Pavlovac u Prači.

Ovaj izuzetno važan arheološki poduhvat, u drugoj sedmici terenskih aktivnosti, dobio je dodatni značaj kada se istraživanjima pridružila i ekipa međunarodnog tima sa studentima koji učestvuju u višegodišnjem projektu pod nazivom “Unde Venis? Unravelling the Enigma of Stećci Tombstones – Land of Stećci / Dežela Stečkov”.

Ova brojna i međunarodno raznolika ekipa sastavljena je od uglednih naučnika i stručnjaka iz više zemalja: dr Saša Čaval -ZRC SAZU, Slovenia i Stanford University USA, dr Lucija Grahek, ZRC SAZU, Slovenia, prof. dr Monika Milosavljević, Odeljenje za arheologiju, Filozofski fakultet u Beogradu, Srbija, Mija Toplicanec, konzervator, Ljubljana, Slovenija, Filip Stefanović, Muzej Paraćin, Srbija, dr Brina Zagorc, ZRC SAZU, Slovenija, dr Edin Bujak, Odsjek za arheologiju, Filozofski fakultet UNSA, BiH, dr Edita Vučić, Filozofski fakultet Sveučilišta u Mostaru, BiH. Ekipu čine i vredni studenti iz BiH, Srbije, Slovenije, Engleske, SAD, naveli su iz Zavičajnog muzeja u Goraždu.

• Arheolozi otkrili zagonetni kasnosrednjovekovni kompleks
• Arheološka istraživanja nekropole stećaka kod Bajine Bašte
• Gradac – zaboravljeno srednjovekovno utvrđenje Homolja
• Tvrđava Jeleč: zaboravljeno srednjovekovno blago Srbije koje propada

Pored utvrđenja, istraživanja su proširena i na nekropolu sa stećcima koja se nalazi u podnožju Pavlovca (Novi) na Prači, čime se dodatno obogaćuje saznanje o složenom srednjovekovnom pejzažu ovog kraja.

Srednjovekovni grad Pavlovac

Prema istorijskim izvorima, tokom 14. i 15. veka Prača je bila značajan trgovački i strateški centar u zemlji Pavlovića. Vojvoda Pavle Radinović, jedan od najistaknutijih predstavnika ove vlastele, sagradio je grad Pavlovac tri kilometra jugoistočno od Prače, pre 1415. godine, budući da je te godine stradao. U vreme njegovog sina Radosava Pavlovića, utvđenje je nosilo naziv Pavlovac Novi grad u Prači. Sedište Pavlovića nalazilo se u utvrdi Borač, udaljenoj oko deset kilometara.

Grad Pavlovac se pominje prvi put 1423. godine i bio je deo obrambenog sistema Pavlovića prema teritorijama koje su držali Kosače. Postojao je i bio aktivan tokom 15. i do sredine 16. veka, sve do osmanskog osvajanja 1463. godine, nakon čega je ovo područje dobilo naziv Vilajet Pavli.

Izgled utvrđenja

Fortifikacioni objekat Pavlovac ima karakteristike artiljerijske tvrđave, što sugeriše da je grad možda obnovljen ili adaptiran u doba osmanskog nadiranja. Sama tvrđava ima nepravilan poligonalni oblik, opasana bedemom od pritesanog kamena, debljine oko 1 metar. Dimenzije tvrđave su impresivne. Jedna strana je dužine oko 75 metara, a druga oko 65 metara. Na severnoj strani nalazilo se predvorje dužine 40 metara, na visini 10-15 metara ispod glavnog platoa. Na najvišoj tački podignuta je masivna četvrtasta kula dimenzija 9 x 10 metara, čiji se ostaci i danas vide, zajedno sa bedemima visokim mestimično i do 10 metara.

S istočne i severoistočne strane grad je bio dodatno utvrđen dubokim i širokim jarkom, udaljenim oko deset koraka od bedema. Tvrđava se u potpunosti uklapa u reljef terena, a naročito je snažno utvrđena na sjeveroistočnoj strani, gdje su bile tri okrugle kule različitih dimenzija (prečnici 7 m, 5 m i 4 m), te ugaona polukula. Predvorje je povezivalo dve kule sa ugaonom kulom, dok je branič-kula dominirala unutar glavnog obora. Pretpostavlja se da je obor sadržavao drvene stambene i gospodarske objekte.

U podnožju grada postojalo je i podgrađe Podnovi (sotto Novi in Praza), kao i nekropola sa stećcima, staro muslimansko groblje i lokalitet Gradska česma, sa prirodnim izvorom pijaće vode.

Istraživački radovi na ovom značajnom lokalitetu nastaviće se i u naredne dve nedelje. Ovo istraživanje ne samo da doprinosi boljem razumevanju prošlosti regiona, već i potvrđuje značaj regionalne i međunarodne saradnje u očuvanju i interpretaciji kulturne baštine.

---

U protekloj sedmici, članove tima primili su načelnik općine Pale – Prača u FBiH Almin Ćutuk i njegov pomoćnik Jasmin Ferhatović, čime su aktivnosti na terenu dobile i institucionalnu podršku.