Srednjovekovni grad Sokograd nalazi se 2 km južno od lekovite i jako popularne Sokobanje. Izgrađen je krajem 13. i početkom 14. veka. Dugo je ova tvrđava bila zapostavljena i u ruševinama, a za turiste, inače atrakcija, teško pristupačna. Sada je konačno došlo vreme da Sokograd povrati svoj sjaj i privuče veći broj turista.

Opština Sokobanja i Turistička organizacija Sokobanja, pretprošle godine započeli su proceduru koja vodi ka konzervaciji i restauraciji Sokograda, zaštitnog znaka Sokobanje, saznao je portal Sokopress od Ljubinka Milenkovića, direktora TO Sokobanja.

Konzervacija i restauracija Sokograda

U toku ove godine u planu je izvođenje snimanja Sokograda, koje će služiti kao osnova za detaljniju analizu i planiranje rekonstrukcije kako bi se oživelo i autentično predstavilo ovo srednjovekovno nasleđe.

„Snimanjem celog grada utvrdiće se gabarit svih očuvanih zidina Sokograda, jer ispod stena ima dosta zidina Donjeg grada koje su zarasle u šiblje, žbunje za koje mnogi ne znaju ni da postoje. Nakon toga sledi izrada projekta zatečenog stanja. Naravno pre toga potrebno je obaviti raščišćavanje terena u skladu sa uslovima Zavoda za zaštitu prirode i pod rukovodstvom Zavoda za zaštitu spomenika iz Niša, nakon čega će se početi sa pripremom projektne dokumentacije“, rekao je Milenković.

„Tako da proces jeste kompleksan ali ono što je važno i ohrabrujuće je da sve nadležne institucije imaju najbolju nameru da mi ovaj posao završimo. Odnosno, da ovu kulturno-istorijsku dragocenost sačuvamo, da je turistički valorizujemo, ostavimo narednim generacijama i zaštitimo od dalje degradacije i propadanja i uz to svakako da sačuvamo i sve jedinstvene prirodne vrednosti i atrakcije koje Sokobanja ima“, naglasio je Milenković.

Istorijat Sokograda

Tvrđava Sokograd se nalazi na strmom i teško pristupačnom uzvišenju u kanjonu reke Moravice.

Sastoji se Donjeg i Gornjeg grada. Utvrđenje je nepravilne osnove, većih dimenzija i verovatno je podignuto na temeljima antičkih građevina iz 4-6. veka, piše na SK.

Donji grad je uglavnom razrušen, sem delova bedema, četvorougaone kule i glavne kapije koja je najbolje očuvana. Gornji grad – citadela je na stenovitom grebenu koji je odvojen od Donjeg grada. U okviru Gornjeg grada nalazi se najviša četvorougaona kula sa puškarnicama. Oko nje je dublji prokop. Postoje još dve pravougaone kule, nešto niže, povezane dužim zidom koji je imao otvore za topove. Ulaz u Gornji grad bio je kroz donju kulu.

Očuvana je i cisterna za vodu, zasvedena kamenom i usečena u stenu. U njoj su nađene keramičke cevi za dovod kišnice.

Sokograd je početkom 15. veka, odnosno 1412. godine, bio opustošen i uništen od strane odmetnika Muse. Postoje podaci da ga već sledeće, 1413. godine drže Turci. Najraniji pomen Sokograda nalazimo u istorijskim izvorima u delu Konstantina Filozofa u 15. veku. Baš onda kada Turci osvajaju tvrđavu. Potom Sokograd 1689. godine osvajaju Austrijanci i Srbi, a onda nakon povlačenja Austrijanaca, ponovo potpada pod Osmanlijama.

Sokograd je za spomenik kulture proglašen 1948. godine, a spomenikom kulture od velikog značaja 1979. godine.

---

Nikada mi neće biti jasno zašto se toliko dugo čeka na konzervaciju i restauraciju kulturnih spomenika u našoj zemlji. Zapravo, tek onog trenutka kada je stanje spomenika kulture alarmantno, kreće se sa popravljanjem stvari. Verovatno je to tako u našoj „kulturi“.