Arheološka iskopavanja srednjovekovnog grada Mičevca, koji se nalazi 2 km uzvodno od Trebinja na desnoj obali Trebišnjice, sprovedena su 1983. godine. Utvrđeni grad nalazio se na malom uzvišenju, ali uprkos tome, on je dominirao širim područjem i kao takav je imao veoma važan strategijski značaj štiteći vrlo važnu komunikaciju koja je povezivala Dubrovnik i šire zaleđe.

Na ovom uzvišenje, pronađen je arheološki materijala i tragovi praistorijskog gradinskog naselja, verovatno iz eneolita, ali i materijal iz perioda antike.  

Raznovrsnost materijala govori o moći grada kao veoma razvijenoj ekonomskoj i vojno-strategijskoj utvrdi. Zadatak grada je bio da kontroliše put koji je išao pored njega i bio je sedište carinika.

Istorija grada

Ne zna se kada je grad podignut. Prema legendi grad je podigao neki vojvoda Mičeta. Vego citira Luccaria da je kod Mičevca (rocca di Miciaz) bila bitka u XI veku između humskog kneza Ljutovida i zetskog kneza Dobroslava.  Izvori koji su sačuvani potiču iz doba vladavine oblasnog gospodara Stjepana Vukčića Kosače.

Od 1438. godine Trebinje je bilo u posedu Stjepana Vukčića, pa se pretpostavlja da je te godine i Mičevac pao pod vlast hercega Stjepana. Dugo je bio pod njegovom vlašću i zato ga često zovu Hercegov grad. U tom periodu Mičevac je imao značajnu ulogu i predstavljao punkt od vojnostrateške važnosti. Sa njega se vršila i kontrola druma, a u njemu je bilo sedište carinika. U obližnjem Varošištu razvilo se podgrađe.

U tri povelje izdate polovinom XV veka Mičevac se spominje kao castelo 1444. godine, castrum 1448. godine, i civitate 1454. godine.

Posle sukoba hercega Stjepana sa sinom Vladislavom, Mičevac je došao pod vlast vojvode Vladislava. U toku poslednjih borbi Dubrovčani su 1466. godine pružili izvesnu pomoć braniteljima Mičevca. Iste godine Trebinje pada pod vlast Otomanskog carstva, a verovatno je tada i  Mičevac prešao u njihove ruke. U osmansko doba ovaj grad gubi važnost i o njemu nema više spomena u istorijskim izvorima.

Izgled grada

Grad se sastojao od bedema koji su zatvarali jedinstvenu celinu u obliku nepravilnog pravougaonika, površine oko 1300 m². Oblik i veličina su mu prilagođeni osnovi na kojoj leži i funkciji. Na njemu su četiri masivne kule koje se nastavljaju izravno na bedeme grada.

Kule su imale podzemlja slična čatrnjama, cisternama za vodu. Ne zna se zašto su služila ta podzemlja, za vodu ili kao tamnice. Verovalo se da u njima ima blaga, i dve su otkopane, ali u njima nije ništa pronađeno.

Na zapadnom delu grada uz glavni bedem nalazi se isturena kula broj 5, nepravilne pravougaone osnove, sa ukošenim zidovima, koja već podseća na tabiju. Gde se nalazio ulaz, to nije poznato.

Jedna od zgrada je nazvana palatom, dimenzija 14 x 7, 2 m.

Pokretni arheološki materijal

Od pokretnog arheološkog materijala bilo je najviše kasnosrednjovekovne keramike. Pronađeno je i puno ulomaka majolike, importovanog materijala iz Italije. Od metalnih nalaza bilo je korodiranog gvožđa čija namena nije mogla da se ustanovi. Luksuzniji pokretni materijal predstavljala su dva manja srcolika bronzana predmeta kojima isto namena nije mogla da se utvrdi.

Zanimljivo je to da u ovom utvrđenom gradu je bilo više luskuznijeg materijala nego oružja. Od gvozdenog oružja izdvajaju se dve strelice, a od kamenog samo nekoliko topovskih đuladi i kamenih oblutaka koji su služili kao oružje za praćku.

U istraženom prostoru pronađena su i četiri novčića od kojih su dva brozana i dva srebrna. Za bronzane, koji su bili izuzetno kordirali i na kojima ništa nije moglo da se pročita, pretpostavlja se da su bili rimski. Na jednom od dva očuvana srebrna novčića mogao je jasno da se razazna lik sv. Vlaha.

Konzervacija-restauracija

Konzervatorsko-restauratorski radovi kruništa zidova i kula sprovedeni su 1984-1986. godine kako bi se sprečila dalja urušavanja i propadanja zidova.

Trenutno stanje lokaliteta

Nažalost, trenutno stanje srednjovekovnog utvrđenja, nacionalnog spomenika BiH, nije nimalo na zavidnom nivou. U ruševnom je stanju, delimično obraslo žbunjem. Đubreta, naravno da ima u vidu plastičnih, staklenih flaša, opušaka i slično. Posetom, od pre par dana, videli smo da je neko malo očistio lokalitet od žbunja i da je prilaz do utvrđenja pristupačan jedino ako se pešači.

Na samom ulazu nismo primetili nikakvu tablu koja nas obaveštava o istorijatu i o samom gradu. Što je žalosno, kako turista ili neki random posetilac mogu da se informišu o jednom ovakom izuzetnom mestu. Jedino se izdvaja putokazna tabla u naselju Gorica na putu koji vodi do Nikšiča, a koja nas vodi do lokalitet.

Naravno, ovakva praksa je manje-više, zastupljena u čitavom regionu, gde se prema kulturnom nasleđu ne ophodimo kako treba. Ko je za to kriv? Pošaljite nam fotografije spomenika kulture koji su zapušteni

Izvor: Old.kons.gov

Odavić, Đ. 1983. Predhodni izvještaj sa arheološkog iskopavanja na srednjovjekovnom gradu Mičevcu. Tribunia 7: 213-215.