Arheobotanička istraživanja na lokalitetu Tell Yunatsite u Bugarskoj otkrila su najstarije dokaze o vinarstvu u Evropi, bacajući novo svetlo na sofisticirani način života praistorijskih zajednica Balkana pre više od 7.000 godina.

U naseljenoj humci Tell Yunatsite, poznatoj i kao „Grad ptica“, arheobotanička istraživanja otkrila su ono što se danas smatra najranijim dokazom vinarstva u Evropi. Više od 3.000 ugljenisanih semenki grožđa, pronađenih u kontekstu sa fragmentima keramičkih posuda iz 5. milenijuma pre nove ere, snažno upućuje na proizvodnju vina u ovom praistorijskom naselju smeštenom blizu Pazardžika u današnjoj Bugarskoj.

Arheobotanički nalazi na lokalitetu

Tell Yunatsite je višeslojna arheološka humka, čiji najstariji slojevi potiču iz halkolita (bakarno doba), kada je ovo naselje bilo utvrđeni akropolj velike zajednice, sa bedemom i rovom. Arheobotaničke analize sa ovog lokaliteta otkrivaju detalje o ishrani, poljoprivredi i načinu života njegovih stanovnika.

Prema rečima dr Kamena Bojadžijeva za BNT, vanrednog profesora sa Nacionalnog arheološkog instituta u Sofiji, u jednoj kući uništenoj u požaru pronađeno je više hiljada semenki grožđa u neposrednoj blizini dve keramičke posude. Ove posude, verovatno korišćene za fermentaciju, ukazuju na proizvodnju napitka na bazi grožđa – vina.

Pored grožđa, analizirani su i ostaci pšenice, ječma, leblebija, sočiva, kao i tragovi divljeg voća poput jabuka, krušaka i drena, što potvrđuje sveobuhvatnu agrarnu praksu ovog ranog evropskog društva, navodi se u radu u časopisu Arhaika iz 2018.

Praistorijska zajednica koja je poznavala i vino i metal

Drevni stanovnici bile su vešte zanatlije i trgovci, ali i među prvim Evropljanima koji su savladali vinogradarstvo i metalurgiju. Pronađeni su alati za obradu bakra i zlata, što ovu zajednicu pozicionira kao jedan od najranijih centara kulture i tehnologije na Balkanu.

• Najstariji zlatni artefakti na svetu pronađeni u Bugarskoj
• Tragovi vinove loze i masline na mestu Hristovog raspeća
• Arheolozi su pronašli 5.000 godina staro vino u Abidosu

Naselje je bilo organizovano i urbano, sa kućama površine 60-100 kvadratnih metara, koje su imale malterisane zidove oslikane ritualnim motivima, pokazatelj duhovne simbolike i razvijenog umetničkog izraza.

„Grad ptica“ – ime koje nosi duh prošlosti

Tell Yunatsite nosi naziv „Grad ptica“ zbog stotina glinenih figurica ptica koje su pronađene na lokalitetu. Veruje se da su ptice imale duhovni značaj u okviru njihove kulture, koja je cvetala u ovom regionu pre oko 7.000 godina.

Među nalazima su i figurine boginje Majke, kao i više od 40 pažljivo odabranih ovčjih kostiju koje su najverovatnije korišćene u ritualima ili igrama, što dodatno osvetljava duhovni i svakodnevni život ove zajednice.

Kolaps praistorijske zajednice

Ova visoko razvijena zajednica iznenada je nestala krajem 5. milenijuma p.n.e, najverovatnije usled migracija stepskih nomada. Ipak, ostavili su za sobom tragove napredne keramike, metalurgije i sada znamo – vina.

Bugarsko arheološko otkriće postavlja Balkan kao ključnu tačku u ranim vinogradarskim praksama Starog sveta, rame uz rame sa Kavkazom i Bliskim istokom. Iskopavanja u Gruziji (Gadačrili Gora i Šulaveri) i Jermeniji (pećina Areni-1) do sada su važila za najranije dokaze o vinarstvu, ali Yunatsite sada ulazi u taj elitni krug.

Vino je kroz istoriju bilo mnogo više od pića, ono je kulturni simbol, povezano sa trgovinom, identitetom i ritualima. Otkriće kod Pazardžika omogućava redefinisanje evropske vinske istorije i dodatno jača značaj Balkana kao kolevke rane civilizacije.