Ljudi iz severne Evrope i južne Skandinavije su u neolitu trgovali rudom bakra sa ljudima sa teritorije današnje Srbije.

Proizvodnja, distribucija i upotreba bakarnih predmeta i razvoj metalurških veština u neolitskoj severnoj centralnoj Evropi i južnoj Skandinaviji vezuju se za rane centre metalurgije bakra jugoistočne centralne Evrope i jugoistočne Evrope.

Rani dokazi metalurgijom bakra

Najstariji dokazi za metalurgiju bakrom poznati su sa teritorije današnje Srbije u vinčanskoj kulturi. Najranije topljenje rude zabeleženo je oko 5000. godina pre nove ere. Do metalurškog procvata dolazi 4500. godine pre nove ere. Već kasnije se metalurgija bakra širi ka Karpatskom basenu i ka istočnoj Evropi, a onda stiže i do Severne Evrope i južne Skandinavije tek krajem 5. milenijuma pre nove ere.

Prema studiji objavljenoj u časopisu PLOS ONE, smatra se da rani bakarni artefakti imaju veliki kulturni i istorijski značaj u evropskoj praistoriji. Međutim, postoje ograničene informacije o tome kako se bakar koristio i distribuirao u neolitskoj Evropi.

Trgovina rudom bakra u neolitu

U ovoj studiji, autori su analizirali 45 bakarnih predmeta, uključujući sekire, dleta i druge predmete, sa različitih lokaliteta koji se datuju u 4. i 3. milenijum pre nove ere u severnoj centralnoj Evropi i južnoj Skandinaviji.

Istraživači su ispitali izotopski nivo olova bakarnih objekata kako bi ih povezali sa prethodno uzorkovanim izvorima rude širom evropskog kontinenta. Njihovi podaci ukazuju na to da su artefakti iz perioda oko 4100–3300. godine pre nove ere poticali isključivo iz rudnika jugoistočne Evrope, posebno srpskih rudarskih područja (poput Majdanpeka). Za potrebe studije su bili uključene i rude sa Pločnika i Belovoda, odnosno rezultati hemijskih analiza.

Dok kasniji artefakti uključuju rude sa istočnih Alpa i slovačkih planina. Mnogo kasnije rude dolaze sa Britanskih ostrva.

Nalazi ukazuju na varijacije u nivou metalurške aktivnosti tokom vremena, uključujući pad učestalosti bakarnih artefakata oko 3000. godine pre nove ere.

Ove promene u poreklu i dostupnosti bakra verovatno odražavaju razlike u distributivnim mrežama tokom vremena. Verovatno pod uticajem promenljivih ekonomija, društvenih struktura, komunikacionih mreža i tehnologija širom praistorijske Evrope. Dalje proučavanje izvora i upotrebe bakarnih artefakata poboljšaće naše razumevanje o tome kako su se proizvodi od metala proizvodili i distribuirali širom kontinenta u prošlosti.

---