Prvi kineski car Ćin Ši Huang, poznat po ujedinjenju Kine i čuvenoj vojsci od terakote, jednako je ostao zapamćen po svojoj opsesiji besmrtnošću. Nedavno je otkriven drevni natpis koji pokazuje da je car zaista slao ljude širom carstva da mu pronađu tajni napitak besmrtnosti.

Drevni hroničari beleže da je slao izaslanike, alhemičare i dvorske službenike širom carstva, pa čak i preko mora, u potrazi za mitskim yao – „eliksirom života“. Upravo jedan takav trag, navodno isklesan u steni na visoravnima Kine, poslednjih meseci izaziva veliku pažnju i podeljena mišljenja među stručnjacima.

Otkriće koje menja istoriju ili savremeni falsifikat?

Na obali jezera Žaling, u provinciji Ćinghaj, arheolozi su objavili otkriće natpisa od 37 znakova, uklesanog pismom malog pečata tipičnim za dinastiju Ćin (221–206. g. p. n. e.). U njemu stoji da je car u 26. godini svoje vladavine poslao dvorskog službenika i grupu fangšija (alhemičara) u planine Kunlun da prikupe lekovito bilje i potraže eliksir besmrtnosti.

For more than two millennia, an inscription carved high on the windswept Qinghai–Tibet Plateau guarded its secret. Today, Chinese cultural heritage authorities confirmed its origin: the First Emperor of Qin.

The inscription is carved on a lakeside rock at an elevation of 4,306… pic.twitter.com/tVQo7Loumy

— Zhai Xiang (@ZhaiXiang5) September 15, 2025

Ako bi se potvrdila njegova autentičnost, ovaj natpis bi predstavljao važan istorijski dokaz ekspedicija koje su do sada bile poznate samo iz pisanih izvora. On bi, prema tvrdnjama nekih istraživača, mogao da razreši i debatu o tačnom položaju izvora Žute reke i mesta Kunlun, mitskog prostora kineske kosmologije.

Međutim, odmah po objavljivanju, usledila je lavina skepticizma. Profesor Sin Dejong sa Univerziteta u Pekingu ocenio je da natpis „više liči na savremeni falsifikat nego na autentični zapis iz doba Ćina“. Njegov kolega Liu Zongdi takođe je ukazao na hronološke nelogičnosti: prema „Zapisima velikog istoričara“ (Šiđi), upravo u 26. godini vladavine Jingdženg je tek uzeo titulu cara, što znači da bi natpis morao biti uklesan pre nego što je uopšte postao car. Osim toga, putovanje do izvora Žute reke u to vreme trajalo je mesecima, što otežava tvrdnju da su izaslanici stigli na lokaciju već u trećem lunarnom mesecu te godine.

Naučna analiza: potvrda ili nova kontroverza?

Dok jedan deo akademske zajednice upozorava na mogućnost falsifikata, drugi naglašava da su sprovedene i analize koje idu u prilog autentičnosti. Nacionalna uprava za kulturnu baštinu Kine saopštila je da je mineralni sastav kamena, tragovi alata i obrasci vremenskih uticaja pokazali konzistentnost sa objektom starim više od 2.000 godina. Rezovi su, tvrde, izvedeni dletima karakterističnim za doba Ćin, a sekundarni minerali unutar žlebova ukazuju na dugotrajnu izloženost prirodnim procesima.

Emperor Qinshihuang's Tomb is located in the core area of Emperor Qinshihuang's Mausoleum, which covers an area about 56.25 km2 with the sealing earth mound of the tomb, the main construction sites, the burial pits and some Terracotta Museums. #terracottawarrior pic.twitter.com/Tz54fay88E

— Emperor Qinshihuang's Mausoleum Site Museum (@TCWmuseum) April 27, 2024

Ipak, skeptici upozoravaju da se ovakvi rezultati moraju objaviti u celosti i staviti na uvid široj naučnoj javnosti. „U doba brzog protoka informacija, arheolozi ne mogu biti samo istraživači, već i tumači, dužni su da objasne kako dolaze do svojih zaključaka“, istakao je Vang Sinčeng, šef arheološkog tima Univerziteta Đilin.

Opsesija kineskog cara besmrtnošću

Bez obzira na to da li će natpis na kraju biti potvrđen kao autentičan ili osporen kao falsifikat, on ponovo otvara pitanje Ćin Ši Huangove neumorne težnje da pobedi smrt. Njegova vladavina obeležena je ne samo političkim centralizmom, uvođenjem jedinstvenog pisma, valute i mera, već i grandioznim projektima poput početaka Velikog zida i monumentalne grobnice u Si’anu.

• Zašto arheolozi ne smeju da otvore grobnicu prvog cara Kine?
• Novo otkriće moglo bi da reši misteriju žive u mauzoleju prvog cara Kine
• 6 zanimljivosti o vojsci od terakote

Vojska od terakote, sa hiljadama glinenih ratnika, simbol je večne zaštite i večne vladavine. Natpis sa visoravni Kunlun, ako se potvrdi kao autentičan, bio bi prvi fizički trag jedne od njegovih ekspedicija u potrazi za besmrtnošću.

---

Izvori: SCMP, Global Times