Uz pomoć modernih tehnologija danas je moguće digitalizovati podvodne predele i saznati šta su drevne civilizacije ostavile za sobom. Tome danas teži i Crna Gora, odnosno određene institucije koje će javnosti da predstave rezultate svojih istraživanja.

„Mi znamo više o površini Meseca i o Marsu nego o dubokom morskom dnu” – Pol Snelgrouv, okeanograf          

Misterije nevidljivih predela morskog dna.

Zagledani u mirnu površinu, sa obale, koristimo maštu da sagledamo ono što posle prozirnog plićaka nestaje u nepoznatoj dubini modrog plavetnila.

Sagledavajući podvodne predele pokušavamo da damo smisao nevidljivom. Stvaramo slike koje nikada nismo videli. Spajamo ih sa lokalnim primorskim pričama, mitovima i legendama.

Kočarski pejzaži morskog dna

Slušamo priče ribara i kočara, koji su svojim mrežama učili o oblicima i formama morskog dna. Mreže su im prenosile poruke o ravnoj peskovitoj pustinji, grebenima, kamenitom dnu, olupinama brodova. Ucrtavajući u karte gde im je mreža zapela ili gdje su je izgubili, oni su to znanje prenosili sledećim generacijama. Obeležavajući tačku na karti sa misterioznim imenom “zakoč”, zaobilazili su je, otkrivajući nove podvodne horizonte. Oko tih “zakoča” vremenom su se zbrajale priče o morskom dnu, a ribarska karta je osvetljavala nepoznate podvodne predele.

Digitalni podvodni predeli

Zamislite da se isuši more, da možemo da vidimo, kao na kopnu, kako izgledaju svi ti predeli o kojima pričaju ribari, koje su ucrtali u svoje karte. Primenom digitalne tehnologije to je danas postalo potpuno moguće. Primenom različitih vrsta senzora i sonara više nije potrebno zamišljati podvodne predele, možemo ih realno sagledati.

Bočni sonar ili Side Scan Sonar (SSS) brod vuče iza sebe kao što kočari vuku mrežu. On koristi zvučne impulse visoke frekvencije koji se odbijaju od morskog dna i pretvaraju u digitalne podatke. Lako mogu uočiti različiti tipovi poput peskovitog, muljevitog i kamenitog, dna prekrivenog biljnim svijetom. Uočavaju se grebeni, olupine brodova i predmeti. Podaci su dvodimenzionalni i karakterišu ih tamne senke objekata koji su viši od morskog dna. Tipično, bočni sonar se sastoji od dva odašiljača-prijemnika koji se nalaze sa obe strane uređaja.

Alati za mapiranje morskog dna

Trodimenzionalno mapiranje morskog dna omogućava Multibeam Echosounder Sonar (MBES). Najčešće montiran na trup broda, on je uobičajen alat istražvačkih plovila. Za vizuelizaciju podvodnih predela koristi više zvučnih signala koji se odbijaju i šalju informacije o dubini, visini i oblicima. Zbog višestrukih snopova zvučnih signala, on široko mapira deo morskog dna ispod broda. Trodimenzionalni podaci u različitim bojama predstavljaju razlike u dubinama, ali i “anomalije” koje su najčešće olupine brodova ili potonuli predmeti.

Bočni i Multibeam Echosounder Sonar danas predstavljaju najmoćnije alate za mapiranje podvodnih predela. Ova metoda, koju koriste nauke poput podvodne arheologije, arheologije pomorstva, biologije pomorstva, okeanografije, hidrografije, se naziva daljinska detekcija ili geofizika. Osim kao brodski uređaji, ovi sonari se sve česće koriste ugrađeni na daljinski upravljane robote tipa AUV i ROV.

Laboratorija za arheologiju pomorstva, Pomorskog fakulteta u Kotoru, UCG nastoji da u saradnji sa relevantnim institucijama, korišćenjem metoda daljisnke detekcije, doprinese osvetljavanju podvodnih predela Crne Gore i omogući javnu dostupnost naučnih saznanja.