Dubočka pećina u blizini Kučeva najduža je pećina u Srbiji. Pored nje se nalaze Dubočka-Ovčja i Dubočka-Kozja pećina. Za sada su arheološka iskopavanja obavljena samo u Dubočkoj-Kozjoj pećini. Istraživanja su donela otkriće artefakata iz različitih perioda praistorije.

Dubočki pećinski sistem bio je među prvim pećinama u Srbiji koji je naučno proveren krajem 19. veka. Što je doprinelo uspostavljanju karstologije u toj zemlji. Prvo kartiranje i morfološki opis pećine napravio je proslavljeni srpski geograf i geomorfolog Jovan Cvijić, koji ju je nazvao ‘Velika Pećina’ u selu Duboka ‘, a kasnije je ime Dubočka pećina postalo najviše upotrebljen.

Noviji opis i analizu dao je Branislav Jovanović. Glavna pećina sa velikim ulazom, visokim 20 i širokim 25 metara, takođe ima alternativni lokalni naziv Gaura Mare (što znači Velika pećina na vlaškom jeziku). Nalazi se 2,5 km od sela Duboka.

Dubočka pećina je jedna od najdužih pećina u Srbiji sa ukupnom dužinom od 2734 m. Prilazeći glavnom ulazu u Dubočku pećinu, sa desne strane, nalazi se otvor male pećine poznate kao Ovčja. Na levoj strani ulaza, na strmoj strani kraškog masiva koji se nalazi 30-ak metara neposredno iznad pećine Ponorske reke, sa otežanim pristupom i istočnom ekspozicijom, postoji još jedan relativno veliki otvor (širok 5,6 i visok 11 metara) kao Kozja.  

• U pećini iznad Trajanove table na Đerdapu živeli su neandertalci i moderni ljudi

Arheološka istraživanja u pećini

Dok Dubočka‐Ovčja pećina ostaje neistražena, arheološka istraživanja su se do sada fokusirala na sedimente Dubočke‐Kozje (DK), gde su ostaci različitih praistorijskih perioda dokumentovani i prvi put ovde registrovani.

Arheološki tim je 2011. godine posetio DK i zabeležio nezakonito kopanje rova duž južnog zida pećine, a verovatno i u maloj zadnjoj komori. Nakon toga, u središnjem delu pećine iskopan je probni rov dimenzija 3,5 × 2 m, dajući relativno tanak sloj najviših arheoloških slojeva sa keramičkim nalazima koji potiču iz kasnije praistorije (bakarno i gvozdeno doba). Ispod njih su bili kulturnii slojevi od 50 cm koji datiraju iz različitih faza kasnog (gornjeg) pleistocena (pre 126,000-11,170 godina) na osnovu karakteristika otkrivene litičke industrije.

Još jedan skoro potpuno ispunjen pećinski otvor (Dubočka 1) nalazi se u istom krškom masivu iznad reke Duboke, nekih 50 m desno od glavnog ulaza u Dubočku pećinu. Ispitni rov napravljen u ovoj pećini pokazao je duboku slojevitost kulturnih slojeva i do sada su samo slojevi sa ostacima kasnijih praistorijskih perioda imali dostignut.

Arheološki nalazi u pećini

Nivoi pleistocena u DK obezbedili su relativno veliki skup okresanog kamenja sa relativno malog područja iskopavanja. Detaljnija publikacija ovih nalaza predstoji. Zna se da je sirovina gotovo isključivo kremen relativno dobrog kvaliteta.

Jezgara sličnog kremena mogu se naći u koritu Ponorske reke na ulazu u obližnju Dubočku pećinu i možda su transportovane vodom iz primarnih naslaga. Iako bi to ukazivalo na visoku dostupnost kvalitetnih materijala u neposrednoj blizini DK, postoji nekoliko artefakata koji su makroskopski identifikovani kao takozvani „balkanski kremen“, tj. potiču iz severne Bugarske, u regionu Pleven -Nikopolj više od 150 km od DK. Na osnovu analize kamena.

Među identifikovanim životinjskim ostacima iz DK dominiraju zubni ostaci pećinskog medveda Ursus spelaeus, kozoroga Capra ibex, vuka Canis lupus, mrmota Marmota marmota i razni ostaci ptica.

Izvor: Neanderthals on the Lower Danube: Middle Palaeolithic evidence in the Danube Gorges of the Balkans