Davne 1931. godine Miloje Vasić kada je istraživao lokalitet Vinču otkrio je jamu sa ljudskim skeletnim ostacima. Taj objekat je, takođe, poznat i kao „kosturnica“, jama „Z“ ili „grobnica sa dromosom“ (ulazom). Nije isključeno da se tu radilo o grupnoj grobnici, već je, na osnovu nedavne analize originalne fotodokumentacije, položaj pokojnika doveden u pitanje. Istraživače je to navelo da posumnjaju da se ovde radi o potencijalnom neolitskom mestu zločina.

Čuveno arheološko nalazište Vinča-Belo Brdo, po kome čitava jedna neolitska kultura nosi naziv, nalazi se na desnoj obali Dunava, nekih 14 km nizvodno od Beograda. Naseljavan je od ranog neolita u 6. milenijumu pre naše ere (starčevačka kultura) do kasnog neolita (vinčanska kultura), bakarnog doba, bronzanog doba, gvozdenog doba, pa sve do srednjovekovnog perioda.

• Misterija sahrana iz vinčanske kulture
• Sahranjivanje pokojnika u starčevačkoj kulturi pre 8.000 godina

Prva arheološka istraživanja u Vinči sproveo je M. Vasić 1908. godine. Iskopavanja su trajala do 1934. godine (sa izvesnim prekidima zbog balkanskih ratova i Prvog svetskog rata). Potom se iskopavanja nastavljaju 1978. godine i trajala su do 1986. godine pod rukovodstvom D. Srejovića, N. Tasića, J. Todorovića, M. Garašanina i G. Marjanović-Vujović. A onda su 1998. godine ponovo obnovljena iskopavanja pod rukovodstvom N. N. Tasića, a sa njim traju i danas.

Grobnica sa dromosom na Vinči

Na Vinči najmanje ima nalaza iz starčevačkog perioda. Stoga se posebno izdvaja grobnica sa dromosom koju je Vasić otkrio 1931. godine, a koja pripada starčevačkoj kulturi. Od 12 skeleta, za 9 su odrađene C14 analize, a raspon datuma je od 5700. do 5500. godine pre nove ere. Šta to govori? Da sahrane nisu obavljene istovremeno.

Prvu antropološku analizu skeleta odradila je I. Švidecki 1937. godine. Međutim, nakon Drugog svetskog rata, od skeleta ostaju očuvane samo lobanje. Njih će ponovo, nakon 70 godina, pregledati istraživači iz Laboratorije za Bioarheologiju.

• Otkriće groba na lokalitetu Donja Branjevina
• Drevni ljudi u neolitu su imali niži telesni rast u odnosu na ranije periode-pokazali rezultati nove studije
• Verovalo se da u vinčanskoj kulturi vlada mir i blagostanje. Šta arheologija ima na to da odgovori?

Pregledom lobanja, utvrđeno je da dve pripadaju ženama, jedna muškoj osobi, a za ostalih 9 nije bilo moguće utvrditi pol. Starost individua kreće se, za jednu osobu 15-18 godina, dok su sve ostale u bile između 20-40 godina starosti.

Analiza fotodokumentacije

Na osnovu analize fotodokumentacije, utvrđeno je da su četiri individue bile sahranjene grudima i licem ka zemlji. Što ne odgovora pogrebnoj praksi starčevačke kulture gde su se pokojnici sahranjivali na levom ili desnom boku u zgrčenom (fetus) položaju. Ovakvi položaji izgledaju kao nasilna smrt ili nepoštovanje prema pokojnicima.

Da se najverovatnije radi o neolitskom mestu zločina to ukazuje naročito položaj individue iz groba br. 8 kod koje su, pored toga što je sahranjena grudima ka zemlji, femuri (butne kosti) savijeni tako da su postavljeni na leđa, što je položaj do kojeg je moralo doći nasilnim aktom koji je vrlo verovatno podrazumevao i vezivanje iste te osobe.

O čemu se ovde radi, nadam se da ćemo saznati uskoro, kada istraživači potvrde ili opovrgnu svoju hipotezu.