Drevni grad Heraklion je jedan od onih gradova koji nije mogao da se odupre silama prirode. Nekada najveća luka u Egiptu pre više od 2.000 godina potonula je u vodu.

Heraklion je dobio naziv prema grčkom heroju Heraklu, a grad se često zove i egipatskim imenom Tonis, odnosno Tonis-Heraklion.

Grčko-egipatki grad je otkriven blizu Aleksandrije u Egiptu 2000. godine. Od tog trenutka do danas predmet je sistematskih podvodnih arheoloških istraživanja. Iako su uslovi rada pod vodom izuzetno teški, istraživači otkrivaju brojna drevna čuda. Uglavnom su to ostaci hramova, kolosalne statue, natpisi, zlatni nakit, novčići, fenomalne grnčarske posude, ritualni predmeti, ostaci plovila i slično.

Drevni grad je potonuo

Mnoge građevine, spomenici i pokretni nalazi su preživeli i dobro se sačuvali pod vodom nakon dve hiljade godina. Kamene statue uglavnom prikazuju i grčka i egipatska božanstva, a pronalaze se blizu raznih antičkih građevina.

Na osnovu artefakata i radiokarbonskih datuma, Žan-Danijel Stanlei i Margerite Toskano su saznali da je grad osnovan pre oko 2.700 godina. Do potonoću grada usled zemljotresa i poplava došlo je pre oko 1.500. godina.

Na osnovu trenutne dubine, na kojoj se nalazi Heraklion i drugi gradovi pod vodom iz istog regiona, istraživači su mogli da odrede brzinu kojom se cela obala spuštala. Grad je potonuo u delovima, a neki delovi su tonuli brže od drugih. Smešten na tadašnjem delu ušća delte Nila, grad nikada nije bio daleko iznad nivoa mora.

Periodične velike poplave bi ubrzale propast grada. Izgradnja hramova i drugih teških monumentalnih građevina na nestabilnom mekom sedimentu bila je katastrofalna za grad. Drevni grad je praktično potonuo usled sopstvene težine.

Danas se Heraklion nalazi na oko 45 metara dubine.

Brojna otkrića u Herklionu

Predmeti pronađeni podvodnim istraživanjima ilustruju lepotu i slavu grada, veličanstvenost njegovih velikih hramova i obilje istorijskih dokaza.

Podvodna iskopavanja u Tonis-Heraklionu ranije su otkrila veliki broj novčića sa iskovanim likom Atine. Zajedno sa srebrnim novčićima iz ranog 4. veka, tim arheologa je pronašao teg sa otiskom novčića, bronzanu matricu i srebrne ingote. To ukazuje da je najverovatnije postojao sporazum o finansiranju između Atine i Tonis-Herakliona, koji je dozvolio egipatskom gradu da kuje ove novčiće.

U jednoj sezoni iskopavanja pod vodom, arheolozi su bili presrećni otkrićem velikog hrama za velikim kamenim stubovima. Otkrili su i ostatke manjeg grčkog hrama koji je bio zatpan sedimentom debljine 1 m na morskom dnu.

• Top 5 praistorijskih nalazišta na Balkanu
• Najveće arheološko otkriće ikada
• Olupina broda Antikitera-najpoznatiji brodolom iz drevnog sveta

Pored arhitektonskih građevina, arheološki tim pronalazi niz netaknutih ritualnih artefakata, među kojima su posude (situle) i kutlače (simpula), i fino gravirane srebrne čaše. A pored svih tih nalaza, pronađene su brojne monumentlne figure grčkih i egipatskih božanstava.

Pronađeno je oko 80 olupina u Heraklionu koje se datuju od 8. do 2. veka pne.

Među posebnim artefaktima koji su otkriveni pod vodom jeste crna granitna stela oko 2 m visine. Na steli se nalazi kraljevski dekret Nektaneba I (378-362.g. pne), prvog egipatskog faraona 30. dinastije. Identična je steli Naukratisa u Egipatskom muzeju u Kairu. Tekst na steli pominje mesto gde je podignuta: Tonis.

---

Ako imate predlog teme, želite da objavimo vest ili želite da pišete za nas javite se putem mejla sveoarheologiji@gmail.com ili redakcija@sveoarheologiji.com