Verne replike i 3D rekonstrukcije rimskih kola – dvokolica i kočija na četiri točka – ušle su u Narodni muzej Srbije kao centralni eksponati izložbe „Rimskim carstvom na točkovima“, otvorene povodom 181. rođendana ove najstarije muzejske ustanove.

Narodni muzej Srbije svečano je obeležio 181. godišnjicu postojanja. Uz brojne prateće programe i uručenje zahvalnica pojedincima i ustanovama koji su tokom prethodne godine značajno doprineli radu Muzeja, jubilej je proslavljen u duhu zajedništva i posvećenosti očuvanju kulturnog nasleđa.

Rimski drumovi kao inspiracija

Centralni događaj proslave bila je izložba „Rimskim carstvom na točkovima – Drumovima i raskršćima do Narodnog muzeja Srbije“, autorke, muzejske savetnice Deane Ratković, svečano otvorena u Velikoj galeriji. Izložba vodi posetioce na jedinstveno arheološko putovanje kroz rimske drumove i stanice, prikazujući po prvi put kako se i čime putovalo tokom Rimskog carstva.

Posebnu pažnju posetilaca privukle su 3D rekonstrukcija i verna replika rimskih kola na dva i četiri točka, rezultat multidisciplinarnog rada stručnjaka Narodnog muzeja Srbije. Projekat osvetljava svakodnevni život rimskih putnika, trgovaca i vojnika, donoseći publici novu dimenziju razumevanja antike.

Prisutnima se obratila direktorka Narodnog muzeja Srbije, Bojana Borić Brešković, istakavši značaj izložbe kao mosta između prošlosti i savremenog tumačenja kulturnog nasleđa, te zahvalila svima koji svojim radom i podrškom doprinose razvoju ove ustanove.

Dvokolica iz Staničenja

Priča o dvokolici sa lokaliteta Staničenje–Mađilka počinje 2013. godine, tokom zaštitnih arheoloških istraživanja sprovedenih prilikom izgradnje Koridora 10, na deonici Niš–Dimitrovgrad. U okviru jedne humke, koja je zauzimala površinu od oko 500 m², pronađeni su delovi kola od gvožđa, kao i delovi skeleta konja. Tačna pozicija nalaza nije mogla biti precizno određena, jer delovi nisu pronađeni in situ, već u izbačenoj zemlji.

Ova dvokolica, zajedno sa konjem, bila je deo pogrebnog rituala koji se sreće ne samo u rimskoj, već i u drugim kulturama. Sahrane sa kolima i konjskom zapregom simbolizuju putovanje duše u zagrobni život. Votivna dvokolica luksuzne izrade datuje se u kraj 1. i početak 2. veka i predstavlja prvi nalaz ove vrste na teritoriji Srbije.

Putnička kola

Druga rimska kola, putničko vozilo sa četiri točka tipa raeda, okvirno se datuju u 2. vek. Sačuvani su delovi gvozdene konstrukcije, dekorativni elementi od bronze i konjska oprema.

Za ovu kočiju urađena je potpuna 3D rekonstrukcija u koju su inkorporirani originalni delovi, omogućivši posetiocima da sagledaju izgled i funkciju rimskih kola. Iako tačno nalazište nije poznato, kola se takođe povezuju sa pogrebnim ritualom imućnog pripadnika višeg društvenog sloja.

Miljokaz iz Kuršumlije

U okviru izložbe prikazan je i rimski miljokaz iz Kuršumlije, koji je stajao na putu Niš–Lješ, u putnoj stanici Ad Fines, na granici provincija Mezije i Dalmacije.

Ovaj kameni spomenik svedoči o popravci rimskih puteva u vreme cara Gordijana (159–238), u kontekstu njegovih vojnih pohoda protiv Persijanaca.

---

Izvori: Narodni muzej Srbije, Ministrastvo kulture