Čuveni mural iskopan na neolitskom lokalitetu Čatalhujuk u Turskoj tumačen je kao najstarija poznata mapa na svetu. Na ovom muralu je navodno prikazana erupcija vulkana Hasan Dagi koji je udaljen 130 km od Čatalhujuka, ali i pogled na plan grada iz ptičije perspektive. Mural je datovan oko 6600. godine pre naše ere.

Neolitsko naselje, Čatalhujuk otkrio je početkom 60-tih godina prošlog veka britanski arheolog Džejms Melart. Arheološka iskopavanja na ovom lokalitetu pružila su jedinstven uvid u uslove života ljudi na prelasku iz društva lovaca-sakupljača u sedentarna društva koja se bave poljoprivredom i stočarstvom.

Otkriće murala

Mural je primećen na “zidu svetilišta” na nivou VII. Nakon iskopavanja, zidna slika je fotografisana in situ, a kasnije je objavljena kao grafička rekonstrukcija. Original je od tada uklonjen sa mesta iskopavanja i trenutno se čuva u Muzeju anadolijskih civilizacija u Ankari (Turska).

Prvo je bio interpretiran kao najstarija otkrivena mapa ili slika pejzaža. Umesto toga, predloženo je da je na njemu prikazana koža leoparda podložna geometrijskim oblicima. Međutim, moguće da je naslikana eksplozija vulkana na planini Hasan koja je udaljena 130 km od lokaliteta.

Izgled murala

Ova „mapa“ široka je 3 m. Donji deo murala sadrži kvadratne oblike usko složene kao ćelije saća. U gornjem delu se nalazi oslikani objekat koji je predstavlja planinu sa dva vrha sa ćelijama koje reprezentuju planski pogled sela sa kućama sličnim na Čatalhujuku i u njegovoj okolini ili kožu leoparda sa odsečenim ekstremitetima.

• Turski arheolozi veruju da su otkrili ostatke Trojanskog konja
• Tekstil iz Čatalhujuka otkriva način izrade odeće pre 10.000 godina

Na „mapi“ interpretacija vulkana i njegove nasilne i strahovite erupcije su naslikane jer su bile značajne za stanovnike Čatalhujuka. Verovatno zato što su nabavljali opsidijan u okolini, ako ne i direktno sa vulkana.

Moguće da im se ovaj prirodni spektakl kataklizmičke erupcije urezao u kolektivnom sećanju i da „ponašanje“ planine na takav način ima kultni ili religijski značaj.

Tumačenje erupcije vulkana Hasan Dagija ostalo je kontraverzno zbog nedostatka dokaza. Međutim, sprovedena su nova istraživanja.

Rezultati naučnika potvrdili sumnje

Tim naučnika je 2013. godine analizirao vulkanske stene sa planine Hasan (stratovulkan sa dva karakteristična vrha) kako bi utvrdili da li je to zaista vulkan prikazan na muralu.

Naučnici su prikupili i analizirali uzorke sa vrha i podnožja planine Hasan koristeći geohronologiju U-Th/He cirkona u magmatskim stenama. Tekstura i starost vulkanskih stena podržavaju tumačenje da su stanovnici u Čatalhujuku možda zabeležili eksplozivnu erupciju vulkana.

• Šta su arheološka istraživanja otkrila o biblijskom gradu Megido-Armagedon

Datovanje vulkanske stene ukazalo je na erupciju pre oko 8.900 godina (6960±640. g.p.n.e.), koja se blisko preklapa sa vremenom kada je procenjeno da je slika na zidu nastala. Preklapajući vremenski okviri ukazuju na to da su ljudi u regionu možda bili svedoci ove erupcije.

---

Prvi put objavljeno 21.09.2021.