Jednu od najstarijih društvenih igara izmislili su nomadi pre 4.000 godina.

Ranije se smatralo da je najstariji društvena igra nastala u starom Egiptu. Međutim, novo istraživanje ukazuje da je ta društvena igra možda bila uticajna negde drugde.

Uzorak malih rupa urezan u podu drevnog skloništa u kamenu u Azerbejdžanu pokazuje da su jednu od najstarijih društvenih igara na svetu tamo igrali nomadski stočari pre oko 4.000 godina.

Najstarija društvena igra ne potiče iz starog Egipta

Ovo je istakao arheolog Volter Krist, naučni saradnik Američkog prirodnjačkog muzeja u Njujorku, koji je istraživao nalaz. To se prvi put dogodilo pre nekoliko godina kada je posetio sklonište od stena u nacionalnom parku u Azerbejdžanu. On je tražio tragove drevne igre, sada poznate kao „58 rupa“. Ova igra se ponekad naziva i “Hounds and Jackals” (srp. goniči i šakali).

• Pronađene drevne ploče za društvenu igru u Keniji
• Arheolozi otkrili čemu su služile misteriozne kamene kugle sa Akrotirija

Dokazi sa crteža na stenama u blizini ovog skloništa pokazuju da potiču iz drugog milenijima pre nove ere. Ta oblast današnjeg Azerbejdžana bila je naseljena nomadskim stočarima.

Sada je izašao i rad na ovu temu u European Journal of Archaeology.

Pre 100 godina, britanski arheolog Hauard Karter pronašao je set za igru sa figurama za igru oblikovanim poput onih životinja u grobnici drevnog egipatskog faraona Amenemhata IV, koji je živeo u 18. veku pre nove ere.

U to vreme, igra je bila rasprostranjena širom drevnog Bliskog istoka, uključujući Egipat, Mesopotamiju i Anadoliju.

Zbog toga se verovalo da je igra potekla iz starog Egipta. Nova iskopavanja otkrila su dokaze o društvenoj igri na Južnom Kavkazu pre 4.000 godina.

Društvena igra „58 rupa“

Pojedini komadi ili figure za igru imale su urezane životinjske glave. “58 rupa” se igralo vekovima. Od sredine bronzanog doba do gvozdenog doba. Sastoji se od daske na kojoj se nalaze rezbarije i izbušene su rupe (njih 58). One su raspoređne u dve paralelne linije od po 10 rupa u centru, koje su okružene lukom od 38 rupa. Te rupe su dizajnirane su za prijem klinova.

Svaki igrač mora da ima po pet klinova i naizmenično ih pomeraju duž rupa od početne tačke, a zatim nagore na svoju stranu do krajnje tačke. Neke rupe imaju linije između njih. Ove linije služe kao „merdevine“, dajući igraču šansu da brzo napreduje ili da slučajno padne nazad.

Broj mesta na kojima igrač može da se pomeri u jednom potezu je određen bacanjem kocke, bacanjem štapova ili nečim sličnim. Budući da je igra evoluirala vekovima, pravila igre su se verovatno menjala.

U muzejima širom sveta nalazi se 80 tabli za ovu igru. Generalno se smatralo da oblik table ukazuje na to kada i gde je nastala.

Poreklo društvene igre

Novo istraživanje arheologa Voltera Krista i Rahmana Abdulajeva nudi dokaze da su drevni ljudi igrali ovu igru tokom kasnog trećeg do početka drugog milenijuma pre nove ere na teritoriji današnjeg Azerbejdžajna. Znatno ranije pre nego se pojavila u Egiptu.

Štaviše, čini se da su oni koji su je igrali takođe učestvovali u regionalnim interakcijama koje su se kretale širom jugozapadne Azije u to vreme.

„Različitost daske sa pedeset i osam rupa u jugozapadnoj Aziji, kao i njen rani izgled i dugovečnost tamo, nude jači argument za poreklo severnije od Egipta“, objašnjavaju autori.

Krist i Abdulajev veruju da se igra širila trgovačkim putevima, a ne da su predmeti ili ideje koje se šire osvajanjem.

Iako njihov rad ukazuje da je „58 rupa“ možda nastalo u jugozapadnoj Aziji pre nego što je postalo popularno u Egiptu, autori naglašavaju da bi bilo potrebno više informacija, pre nego što se bilo kojoj pojedinačnoj kulturi pripiše njen pronalazak.

„Bez obzira na poreklo igre od pedeset osam rupa, brzo ju je usvojio i igrao veliki broj ljudi. Od plemstva Egipta srednjeg kraljevstva do stočara na Kavkazu, i od staroasirskih trgovaca u Anadoliji do radnici koji su gradili piramide Srednjeg kraljevstva“, pišu oni.