Pre 2.500 godina pripadnici kulture Taštik praktikovali su neobične pogrebne rituale, a posebno se ističu po bogato ukrašenim pogrebnim maskama i ljudskim lutkama.

Kultura Taštik postojala je između 1. i 6. veka u južnom Sibiru. Poznata je po drugačijim pogrebnim praksama u odnosu na druge kulture iz istog perioda. U njihovu posebnu pogrebnu praksu spada nanošenje slojeva gipsa na lice pokojnika da bi se stvorile realistične posmrtne maske. Maske su bile bogato ukrašene. Takođe, u grobnicama je bilo i modela ljudskih tela ili tzv. lutke.

• Gipsane lobanje i školjke, šta imaju zajedničko?
• Fascinantna lobanja dekorisana asfaltom stara 9.000 godina iz pećine Nahal Hemar

Ljudi iz ove kulture su ostavili nekoliko naselja i brdskih utvrđenja u Enisejskoj oblasti, a posebno u regionu Sajanskih planina, ali i brojne petroglife. Iza sebe su ostavili impresivne grobne komore unutar kurgana, iz kojih potiču velike količine glinenih i metalnih posuda i ukrasa.

Death masks made by people of the Tashtyk culture (https://t.co/zZr7CVIevo), a Late Iron Age archaeological culture that flourished in the Yenisei valley in Siberia from the first to the fourth century AD… pic.twitter.com/LfIvmjRVzl

— oldeuropeanculture (@serbiaireland) February 26, 2023

Neobične pogrebne prakse kulture Taštik već su opisane u brojnim radovima i literaturi, ali se malo znam o tome kako su živeli.

Ko su pripadnici Taštik kulture?

U časopisu Human Genetics 2009. godine objavljena je genetička studija drevnih sibirskih kultura, među kojima je i kultura Taštik. Na osnovu rezultata, čini se da su plemena Taštik nastala mešavinom turskih i indoevropskih elemenata.

Burial mask from the Tashtyk Culture 1st-5th centuries AD, from Khakassia in south Siberia
In August 2023, archaeologists discovered a new burial site connected to this culture at the Oglakhtinsky burial ground
The Tashtyk Culture was likely IE, and connected to the Xiongnu on… pic.twitter.com/bAV7kd5J34

— Alexander's Cartographer (@cartographer_s) October 22, 2023

U preprintu iz 2022. godine analizirani su ljudski ostaci sa Oglahti groblja ove kulture. Naučnici su saznali da su ljudi iz kulture Taštik genetski bliski pojedinicima iz prethodne tagarske kulture, kao i stanovnicima istočnog Kazahstana (u periodu 1000. godine pre nove ere – ranih vekova nove ere) i Kirgistana (prva polovina 1. milenijuma nove ere).

Pogrebna praksa u Taštik kulturi

Ono što je sigurno jeste da je praksa sahranjivanja u kulturi Taštik bila šarenolika. Njihova pogrebna praksa podrazumevala je inhumaciju, kremaciju i/ili mumifikaciju.

Neke od grobnica su sadržavale kožne modele ljudskih tela, ispunjene travom, sa glavama umotanim u tkaninu i ofarbanim u jarke boje. Unutar ovih modela bile su male kožne torbe koje su verovatno simbolisale stomak i sadržavale su spaljene ljudske kosti. Na području lica stavljena bi bila maska.

U blizini grobova identifikovane su i manje replike mačeva, strela i tobolaca, kojima je verovatno pripisana posebna simbolička vrednost

U slučaju inhumacije, koja je takođe bila uobičajena, pokojnici su bili obučeni u kožu. Glave su im bile umotane pokrovima ili platnenom maramicom, a na vrh je stavljena posmrtna maska.

Pogrebne maske su bile najneobičnija karakteristika ovih sahranjivanja. U suštini su to bili portreti mrtvih napravljeni od gline i gipsa i ukrašeni crvenom bojom. Na čelu je nacrtana spirala, a rumenilo je stavljano na obraze i bradu.

Kada su lutke ili tela bile pripremljene, stavljane su u grobove u obliku sanduka ili kripte. Kripte su bile velike, sa hodnikom koji je vodio unutra. Kada je grobnica bila završena i pokojnici u nju postavljeni, kripta onda biva zapečaćena i pokrivena humkom.

Posebno je zanimljiva činjenica da su za sahranjivanje pojedinaca u isti grob korišćeni različiti pogrebni obredi. Na primer u grobu su bili sahranjeni istovremeno mumija, lutka i ljudske kosti. Mumije su imale otvore na lobanjama kako bi im se mozak izvadio.