Pisma iz Amarne stara 3.400 godina napisana su na glinenim pločicama u doba starih Egipćana. Ona se smatraju najstarijim diplomatskim dokumentima ikada pronađenim koji uključuju pisanu prepisku između starih Egipćana i obližnjih kraljeva. Pisana su klinastim pismom koje potiče iz Mesopotamije.

Ona su važan zapis o drevnom Egiptu tokom perioda od 15 do 30 godina tokom kasnijeg dela vladavine faraona Amenofisa III (1391-1353. g. p.n.e.) i vladavine faraona Ehnatona (1353-1336. g. p.n.e.).

Otkriće pisma iz Amarne

Postoji više različitih teorija o otkriću glinenih pločica sa pismima iz Amarne. Jedni kažu da je tablete slučajno otkrila seljanka koja je kopala drevnu ciglu od blata za upotrebu kao đubrivo 1887. godine. Potom da su lokalni Egipćani tajno iskopavali tablete iz razorenog grada Amarne i da su ih prodavali na pijaci antikviteta. Vrlo je moguće da potiču iz privatne kolekcije sa nezakonitih iskopavanja.

Arheološka iskopavanja u Tel el-Amarni

Pisma su pronađena u Gornjem Egiptu u Tel el-Amarni, modernom nazivu za drevnu egipatsku prestonicu koju je osnovao faraon Ehnaton tokom osamnaeste dinastije. Arheolozi koji su radili u Tel el-Amarni nakon prvobitnog nalaza pokušali su da utvrde tačno mesto otkrića pločica, ali su naišli na kontradiktorne dokaze. Meštani su identifikovali određenu građevinu, nazvanu „Mesto faraonove prepiske, I, p.h.” na ciglama sa pečatima (koji se u modernoj nauci nazivaju i „Zapisnik”), kao mesto prvobitnog otkrića.

U ovoj upravnoj zgradi otkopano je nekoliko fragmenata pisama i školskih tekstova. Međutim, tokom raznih arheoloških ekspedicija pronađene su glinene pločice i iz obližnjih zgrada. Čini se verovatnim da su pisma Amarne otkrivena u ovim zgradama. One su sve deo većeg administrativnog kompleksa koji se nalazi u blizini kraljevske palate poznatije kao „centralni grad“ Amarne.

Ukupno su otkrivene 382 glinene pločice, od kojih je 358 objavio norveški asirski naučnik Jorgen Knudtzon u svojoj knjizi. Knjiga je objavljena u dva toma 1907. i 1915. godine  danas se smatra sveobuhvatnom referencom za ova pisma.

Šta predstavljaju pisma iz Amarne?

Pisma se uglavnom sastoje od diplomatske prepiske između egipatskih vladara i njihovih predstavnika u kraljevstvima Kanan i Amuru ili vođa susednih kraljevstava tokom Novog kraljevstva Egipta između 1360-1332. godine pre nove ere.

• Tutankamonov bodež od meteorita nije pao u Egipat
• Najstariji poznati test trudnoće potiče iz drevnog Egipta
• Češki arheolozi iskopali su najveće skladište materijala za mumifikaciju ikada pronađeno u Egiptu

Amarna pisma su neobična u egiptološkim istraživanjima, jer su uglavnom napisana akadskim klinastim pismom. To je metod pisanja drevne Mesopotamije u međunarodnoj diplomatiji u 2. veku p.n.e.

Jezik koji se koristi za pisanje ponekad se opisuje kao mešani jezik hananskog i akadskog, a period pisane korespondencije traje oko trideset godina.

Ova pisma, iako su napisana na akadskom jeziku, odnose se na maternji jezik onih koji su ih pisali i koji su govorili hananskim jezikom u njegovom ranom obliku.

Kananski je jezik iz kojeg su kasnije potekli hebrejski i feničanski jezik. Početni hananski jezik pruža vrednu sliku početne faze ovih jezika nekoliko vekova pre njihovog prvog stvarnog pojavljivanja.

---

Izvor: Egypttoday.com i Metmuseum.org