Pre oko 27.000 godina, mladić bogato sahranjen u jednoj od najpoznatijih paleolitskih grobnica Evrope, smrtno je stradao nakon brutalnog napada velike divlje životinje – najverovatnije medveda.

Jedan od najupečatljivijih i najbogatije opremljenih paleolitskih grobova u Evropi krije priču o nasilnoj smrti i dugoj agoniji. Adolescent poznat kao Il Principe („Princ“), sahranjen u pećini Arene Candide u severnoj Italiji, najverovatnije je podlegao teškim povredama zadobijenim tokom napada velike zveri.

Izuzetan grob iz ledenog doba

Grob je otkriven 1942. godine i datovan u period pre između 27.900 i 27.300 godina, odnosno u gravetijensku kulturu gornjeg paleolita. U njemu je pronađen skelet mladića, zajedno sa izuzetno bogatim grobnim prilozima: stotinama probušenih školjki, rezbarenim rogovima, privescima od kljove mamuta i kamenom oštricom, koja se često tumači kao simbol prestiža.

Upravo zbog raskošnih nalaza, pokojnik je dobio nadimak „Princ“, a grob je decenijama tumačen kao dokaz visokog društvenog statusa u lovačko-sakupljačkoj zajednici gornjeg paleolita.

Teške povrede koje su zbunjivale istraživače

Od samog otkrića bilo je jasno da skelet nosi neuobičajene povrede. Nedostajao je deo donje vilice, kao i polovina leve ključne kosti. Već tada je izneta pretpostavka da je mladić stradao u napadu velike životinje, ali ta hipoteza nikada nije bila sistematski proverena.

Nova studija, objavljena u Journal of Anthropological Sciences, donosi detaljnu reanlizu traumatskih lezija na skeletu. Autori su potvrdili da su povrede vilice i ramena nastale perimortalno, odnosno u trenutku smrti ili neposredno pre nje, ali su identifikovali i dodatne povrede na lobanji, zubima, vratnim pršljenovima i potkolenici.

Archeologia, Grotta Arene Candide: il "Principe" fu probabilmente vittima dell'attacco di un orso https://t.co/ekr0pm1GoX pic.twitter.com/hTBFd4zNpr

— Bj Liguria Business Journal (@BJLiguria) December 15, 2025

Posebno su značajni linearni trag na temenoj kosti i ubodna lezija na fibuli, koji zajedno ukazuju na napad velike divlje životinje, a ne na pad, nesreću ili međuljudsko nasilje.

Medved kao najverovatniji napadač

Iako su u severnoj Italiji tog doba živeli i veliki predatori iz porodice mačaka, poput pećinskog lava i leoparda, obrazac povreda najviše odgovara napadu medveda, verovatno mrkog medveda (Ursus arctos) ili izumrlog pećinskog medveda (Ursus spelaeus).

Istraživači ističu da povrede ne odgovaraju scenariju pada sa visine, jer nedostaju tipični prelomi dugih kostiju, niti su u skladu sa nasiljem među ljudima, koje retko dovodi do tako masivnog gubitka koštanog tkiva u predelu lica i ramena.

Preživeo napad, ali samo nekoliko dana

Mikroskopska analiza kostiju pokazuje rane znake zarastanja, što ukazuje da je mladić preživeo napad još dva do tri dana. To znači da vitalni krvni sudovi nisu odmah bili oštećeni, ali su unutrašnje povrede, krvarenja ili povrede mozga na kraju dovele do smrti.

• Život i smrt dečaka iz ledenog doba: plave oči, tamna koža…
• Kako su drevni ljudi brinuli o povređenima i invalidima
• Revolucionarno otkriće staro 30.000 godina – prva hirurška amputacija

Studija je takođe pokazala da je „Princ“ i ranije imao zdravstvene probleme: prelom malog nožnog prsta i osteohondritis dissecans na skočnom zglobu, što svedoči o teškim uslovima života i ograničenim mogućnostima oporavka od povreda u paleolitskim zajednicama.

Grob kao ritual, a ne znak moći?

Autori studije nude novo tumačenje bogatog sahranjivanja. Umesto simbola visokog društvenog statusa, raskošni grobni prilozi mogli bi predstavljati ritualni odgovor zajednice na izuzetno traumatičan i „opasan“ događaj.

Zanimljivo je da su i drugi najbogatiji grobovi iz gravetijena povezani sa osobama koje su imale neobične povrede, deformacije ili traumatične životne priče. To je dovelo do hipoteze da su takve sahrane služile za „ritualno obuzdavanje“ izuzetnih i uznemirujućih smrti.

U tom svetlu, „Princ“ možda nije bio plemić ledenog doba, već osoba čija je sudbina ostavila snažan trag u kolektivnom pamćenju njegove zajednice.