Arheolozi su tokom arheoloških istraživanja na Velikoj humskoj čuki naišli i na jedan fenomenalan nalaz – bronzani nakit, koji je bio sakriven 3.500 godina.

Tokom arheoloških istraživanja 2022. godine na lokalitetu Velika humska čuka, 8 km severno od Niša, pronađen je set bronzanog nakita.

Velika humska čuka je višeslojni lokalitet gradinskog tipa. Na njemu su uočeni ostaci praistorijskog i antičkog naselja na zaravnjenom platou, nadmorske visine 435-440 m. Kao i rimska nekropola u podnožju. Lokalitet se nalazi pod zaštitiom države kao lokalitet od velikog značaja.

Pre dve godine smo izvestili o ovom otkriću, a nedavno je izašao i rad u kome se detaljno opisuje otkriće. Rad je objavljen u časopisu Starinar 73.

Ženski set nakita pronađen je sakriven na periferiji naselja iz kasnog bronzanog doba tokom 15-14. veka pre nove ere.

Bronzani nakit je redak za Balkan

Set bronzanog nakita je od posebnog značaja, budući da sadrži kružne priveske koji su poznati kroz celo bronzano doba na teritoriji Evrope. Ovakvi privesci su tradicionalno povezani sa srednjom Evropom i kulturom Hügelgräbe-a (kultura grobnih humki), pa predstavljaju neuobičajen nalaz za centralni Balkan.

Na nakitu su sprovedene fiziko-hemijske analize, koje ukazujju sličan udeo hemijskih elemenata. Dimenzije privezaka su iste, što navodi na zaključak da su napravljene u istim kalupima i to, verovatno, u lokalnoj radionici.

„Ovaj nalaz donekle je jedinstven, ne samo prema svom sastavu već i po činjenici da predstavlja jedan od retkih nalaza ostava/skrivnica bronzanih predmeta koji je otkriven prilikom sistematskih arheoloških istraživanja“, pišu autori u radu.

Bronzani nakit sa Velike humske čuke je deo ogrlice

Na osnovu broja i međusobnog položaja kružnih privezaka i salteleona, ovi nalazi najverovatnije predstavljaju delove kompozitne ogrlice. „Odnosno plaštnog nakita, kakav nam je poznat sa predstava na žutobrdskim figurinama. Gotovo identični setovi nakita, sa kombinacijom ogrlice i igle, poznati su iz sahrana ženskih osoba pod tumulima sa teritorije centralne Evrope u bronzano doba“, napisali su istraživači.

Nalazi ovakvog tipa na arheološkim lokalitetima su retki i uglavnom se pronalaze slučajno. Međutim, danas su ovakvi nalazi posledica nelegalnih iskopavanja nalazišta. Ona su sve češća u ovom delu Srbije, ali i u ostatku.

„Dakle, prava je arheološka sreća da se tokom arheoloških iskopavanja nađe ostava metalnih predmeta i evidentira i dokumentuje po svim arheološkim propisima i odgovarajućom metodologijom“, istakli su autori.