Stounhendž je praistorijski megalitski spomenik iz neolita i bronzanog doba. Nalazi se u engleskom okrugu Viltšir. Nova istraživanja bila su fokusirana na poreklo oltarskog kamena za koje se dugo verovalo da potiče iz mesta udaljenog 200 km od Stounendža. Inače, nije praksa da se za materijal za neolitske megalite ide toliko daleko.

Stounhendž je svetski poznati spomenik i arheološki lokalitet. Njegova tačna funkcija do danas nije razrašnjena. Svakako, on je predstavljao mesto za sahranjivanje mrtvih i mesto za obavljanje drugih ritualnih aktivnosti. Bio je mesto okupljanja drevnih ljudi, zbog njima poznatih razloga. Čak i danas služi za neke rituale, turizam i pravljenje selfija.

Stounhendž je izgrađen na lokaciji gde su se nalazile mezolitske i neolitske zajednice. Izgrađen je u 6 faza u periodu između 3000. i 1520. godine pre nove ere, u vreme neolita i bronzanog doba.

Kao praistorijski kameni krug, jedinstven je po svom veštački oblikovanom megalitskom kamenju sarsena (peščani blokovi), poređanom u obliku nadvratnika, kao i po udaljenom poreklu svojih manjih plavih kamena (magmatskih i drugih stena), za koje se mislilo da potiču iz 200 km udaljenog južnog Velsa.

• Stounhendž je bio lovište na divljač mnogo pre nego što je spomenik izgrađen: arheolozi otkrili lovačke jame
• Arheolozi su otkrili “Ukrajinski Stounhendž” star 5.500 godina ispod humke

Poreklo najvećeg plavog kamena u srcu Stounhendža navelo je istraživače na sumnju, piše u saopštenju. U poslednjih 100 godina, verovalo se da je oltarski kamen, težak 6 tona, potekao iz starog crvenog peščara u južnom Velsu. Takođe, veruje se da je plavi kamen bio među prvima podignutim na lokaciji u Viltširu pre oko 5000 godina. Onda je oko njega izgrađen prsten megalitskih kamenova od sarsena.

Kamenje sarsen, džinovsko kamenje koje stoji uspravno, potiče iz mesta udaljenog 25 km od Stounhendža, blizu Malrboroa. Ovo kamenje teško je oko 20 tona i ima visinu od 7 m.

Oltarski plavi kamen ima drugo poreklo

U pokušaju da lociraju izvor plavog kamena, naučnici sa Univerziteta Aberistvitu su uporedili oltarski kamena sa 58 uzoraka uzetih iz starog crvenog peščara preko Velsa i granica Velsa.

Kompozicija oltarskog kamena ne može se uporediti ni sa jednom od ovih lokacija. Oltarski kamen ima visok sadržaj barijuma, što je neobično i može pomoći u identifikaciji njegovog izvora.

„Gledište u smislu zaključaka koje smo izvukli iz ovoga je da oltarski kamen ne dolazi iz Velsa. Možda bi sada trebalo da uklonimo i oltarski kamen iz široke grupe plavih kamena i da ga razmotrimo nezavisno“, rekao je prof. Nik Pirs, sa Univerziteta Aberistvita

Oltarski kamen ne potiče iz starog crvenog peščara iz južnog Velsa. Zato se istraživači sada treba okrenuti ka drugim oblastim, kao što su severna Engleska i Škotska. Kako bi utvrdili da li bilo koji od ovih peščara ima karakteristike koje odgovaraju oltarskom kamenu Stounhendža.

„Nadajmo se da će ova otkrića pomoći ljudima da počnu da gledaju na oltarski kamen u malo drugačijem kontekstu u smislu kako i kada je stigao do Stounhendža i odakle je došao. Nadamo se da će ovo dovesti do nekih novih razmišljanja o razvoju Stounhendža”, dodao je prof. Pirs.

Istraživanje je objavljeno u časopisu Journal of Archaeological Science: Reports.

Zajedno sa više od 350 obližnjih spomenika i hendža, uključujući srodni hramski kompleks u Ejvberiju, Stounhendž je 1986. godine je uvršten u Uneskovu listu svetske baštine.