Arheolozi su pronašli ljudske žrtve u grobnici iz bronzanog doba u Turskoj i uglavnom je reč o tinejdžerkama. Takođe, istraživanja otkrivaju da je postojala društvena nejednakost i pruža retke uvide u hijerarhijske strukture moći i prestiža.

Jedno od najnovijih otkrića arheologa na lokalitetu Basur Hojuk jeste drevno kraljevsko groblje sa kamenim cist grobnicama punih izvanrednim artefaktima, ali i ljudskim žrtvama. Nakon detaljne analize skeleta, utvrđeno je da su to bile mlade osobe.

• Pronađeno žensko „telo iz močvare“ žrtvovano pre 2.000 godina
• Žrtvovanje dece zbog suše u 15. veku
• Ove žene su bile vezane i žive sahranjene u ritualu pre oko 5.000 godina

Istraživanja takođe pružaju fundamentalne tragove za razumevanje porekla nejednakosti u bronzanom dobu, na rubu mesopotamskog sveta.

Kraljevsko groblje

Nalazište Basur Hojuk je identifikovano kao veoma značajno naselje tokom 3. milenijuma pre nove ere. Arheološka istraživanja su otkrila postojanje monumentalnih grobnica koje su pripadale lokalnoj eliti. Ove grobnice sadrže izuzetan grobni materijal, uključujući oružje, prestižne predmete i prinose koji ukazuju na jasnu društvenu razliku među stanovnicima regiona.

Basur Hojuk je bio lokalni centar moći sa jakim vezama sa velikim gradovima Mesopotamije. Iako nije bila deo velikih imperija tog vremena, ova enklava je postala centar bogatstva i prestiža, što se ogleda u grobnicama njene vladajuće elite.

Žrtvovanje ljudi kao prikaz moći

Jedan od najupečatljivijih nalaza je prisustvo dokaza o ljudskim žrtvovanju. Žrtvovanje ljudi je fenomen koji je dokumentovan u drugim drevnim civilizacijama, a često je povezano sa usponom hijerarhijskih centralizovanih društava.

U nekim grobnicama, arheolozi su pronašli ostatke više osoba koje su očigledno bile sahranjeni pored vladara. Taj ritual je simbolizovao prelazak u zagrobni život i održavanje društvenog poretka čak i nakon smrti.

Ove vrste praksi bile su uobičajene u visoko hijerarhijskim društvima, gde su vođe koristili ove rituale ne samo kao prikaz moći već i kao mehanizme za jačanje lojalnosti i strukture dominacije. Bioarheološkom analizom skeleta utvrđeno je da su žrtve namerno birane i to uglavnom adolescentkinje.

Dokazi za nejednakost u društvu tokom bronzanog doba

Prilozi u grobovima su još jedan ključni dokaz rastuće nejednakosti u regionu tokom bronzanog doba. Elitni grobovi sadrže bronzane bodeže i vrhove kopalja, cilindrične pečate, zlatni i srebrni nakit i druge luksuzne predmete koji označavaju privilegovan pristup robi. Ovi elementi potvrđuju hipotezu da društvena nejednakost nije nastala spontano, već je bila rezultat postepenog procesa vođenog konsolidacijom moći, kontrolom resursa i institucionalizacijom razlika među klasama.

Analiza ovog kraljevskog groblja pruža bolje razumevanje kako su ljudska društva prešla iz egalitarnih sistema u visoko hijerarhijske strukture. Proučavajući ovu lokaciju, istraživači su identifikovali obrasce slične onima koji su primećeni u drugim regionima sveta, gde je nova elita koristila ratovanje, trgovinu i verske rituale da bi konsolidovala svoju dominaciju nad ostatkom stanovništva. Arheološki dokazi pokazuju da nejednakost nije bila nuspojava razvoja civilizacije, već pre nameran mehanizam za organizovanje moći.

Izvor: Cambridge Archaeological Journal 2025 i neke foto iz Antiquity 2018