Arheolozi su pre par godina geofizičkim snimanjima otkrili vinčansko naselje na lokalitetu Srednje polje u selu Bradarac kod Aleksinca. Još tada su primetili da je vinčansko naselje, sa 120 spaljenih objekata, bilo dobro utvrđenom sistemom rovova i palisada. Očigledno je da je odbrambena struktura pokazatelj da su postojali sukobi između naselja.

Zajedničkim poduhvatom Arheološkog instituta Beograd, Centra za kulturu i umetnost Aleksinac i Narodnog muzeja Niš već drugu godinu zaredom arheološka ekipa pod rukovodstvom dr Dragana Milanovića vrši ispitivanja ostataka utvrđenog naselja iz doba vinčanske kulture u Bradarcu kod Aleksinca, piše u saopštenju.

Inače, arheološka iskopavanja na teritoriji opštine Aleksinac su ponovo započeta nakon dugih 70 godina!

Geofizička snimanja pokazala izgled vinčanskog naselja

Ostaci naselja prostiru se u aluvijalnoj ravnici nedaleko od ušća Puljanske u Mozgovačku reku, na prostoru od oko 7 hektara. Geofizička  istraživanja, preduzeta 2017. i 2018. godine, su pored veličine naselja ukazala i na prostorni raspored kuća u naselju, ali ono što je najbitnije pokazala su da je ono bilo ograđeno sistemom rovova i palisada.

Taj sistem se sastoji od spoljnjeg dvostrukog i unutrašnjeg trostrukog rova, sa ulaznom kapijom na severnoj strani naselja. Posebno je interesantna činjenica da je kapija posedovala neku vrstu prepreke koja je usporavala brz i lak ulazak u naselje.

Arheološki lokalitet je datovan u poslednju fazu vinčanske kulture, oko 4.500 godina p.n.e.

“Na severnoj strani naselja trostruki rov je evidentiran na 6-9 metara od poslednjeg reda kuća, a dvostruki rov, iste orijentacije, se nalazi severno na oko 30 metara udaljenosti od prethodnog. Prostor između dva najsevernija dvostruka rova ispunjen je gusto raspoređenim manjim ukopima, koji najverovatnije predstavljaju ostatke drvenih stubova palisade. U naselju su uočljive spaljene stambene strukture, jame i prostori bez građevina. Ukupno je evidentirano oko 120 spaljenih struktura“, rekao je dr D. Milanović.

U okviru aktuelnog projekta u kojem učestvuju pomenute institucije pod nazivom „Arheološka istraživanja u donjem toku Južne Morave“, koji predstavlja produžetak ranije započetih arheoloških istraživanja (projekti Arheološka prospekcija aleksinačke opštine 2014–2016. i Arheološka prospekcija donjeg toka Južne Morave 2017–2019), u 2021. i 2022. godini preduzeta su arheološka iskopavanja na tom nalazištu u cilju provere dobijenih geofizičkih podataka.

Utvrđeno vinčansko naselje pružilo zanimljive informacije

Preliminarni rezultati arheoloških iskopavanja u južnom delu naselja, na mestu gde je očekivan trostruki sistem rovova, ukazuju da je zaista reč o fortifikaciji, odnosno o sistemu rovova i palisada koji impliciraju da su konfliktne situacije između naselja bile praćene sukobima.

• Verovalo se da u vinčanskoj kulturi vlada mir i blagostanje. Šta arheologija ima na to da odgovori?
• Grupna grobnica ili mesto neolitskog zločina na lokalitetu Vinča-Belo Brdo

Buduće aktivnosti u okviru ovog interdisciplinarnog projekta, koji finansiraju opštine Aleksinac i Niš, odnose se na dalju proveru podataka dobijenih geofizičkom prospekcijom na ovom i susednim nalazištima. Potom utvrđivanje hronologije naselja, istraživanje tehnoloških aspekata materijalne kulture i utvrđivanje društveno-ekonomskih pokazatelja promene koju donosi nova epoha – epoha bakarnog doba, odnosno eneolita.