U porti crkve Svetih apostola Petra i Pavla, u narodu poznata kao Petrova crkva, počela su nova arheološka istraživanja, koja organizuje novopazarski Muzej „Ras“ u saradnji sa Arheološkim institutom iz Beograda i Republičkim zavodom za zaštitu spomenika kulture.

Reč je o zaštitnim arheološkim istraživanjima, koja se sprovode pre nego što počne moguća izgradnja drugih objekata, ali i čišćenje od šuta, koji se nagomilao prilikom obnove crkve u 18. i 19. veku.

–Iskopavanjima ispod naslaga šuta i drugog materijala, stigli smo do nivoa srednjeg veka. U ovoj fazi smo otkrili ostatke jednog objekta, uhvatili smo njegove gabarite, ali ne možemo precizno da kažemo kada je izgrađen, ni kada je građevina prestala da postoji, dok ne obradimo pokretan arheološki materijal. Otkrili smo i dvadesetak grobova, jer se porta nekada koristila i kao groblje – rekao je novinarima arheolog novopazarskog Muzeja Vladan Vidosavljević.

• Ishrana u manastiru Studenica: arheološki dokazi
• Srednjovekovna crkva sa nekropolom u Dićima
• Manastir Đurine ćelije na Rudniku-rezultati arheoloških iskopavanja

Na ovom lokalitetu pronađena je i nadgrobna ploča nepoznatog igumana manastira Studenica sa početka 19. veka.

–Pronašli smo keramiku, kao i osmanske i novčiće kovane u Austrougarskoj monarhiji iz 16. i 17. veka. Probušeni su, a to znači da su duže bili korišćeni. Uzimamo i uzorke zemlje, kako bismo saznali da li su neke specifične biljke ili žitarice korišćene u ishrani u srednjem veku – objasnio je arheolog Uglješa Vojvodić.

Ovo je četvrta faza arheoloških istraživanja na lokalitetu kod Petrove crkve, a prva samostalna Muzeja „Ras“. Ranija istraživanja obavljali su Narodni muzej (1956-1962), Arhitektonski fakultet iz Beograda (1984-1988) i Zavod za zaštitu spomenika iz Kraljeva (2004). Sve što je tada pronađeno nalazi se u muzejima van Novog Pazara.

Petrova crkva

Ne zna se pouzdano vreme podizanja Petrove crkve. Prvi pisani pomen datira iz 1020. godine u povelji vizantijskog cara Vasilija II. Do Stefana Nemanje nema direktnih pomena Petrove crkve u istorijskim izvorima.

Zna se da je u njoj Nemanja kršten po obredima pravoslavne crkve i da je taj čin obavio raški episkop Leontije. Na državnom saboru koji je Nemanja sazvao u Petrovoj crkvi protiv verske jeresi prisustvovao je raški episkop Jeftimije.

Na Blagovesti 1196. godine u Petrovoj crkvi je održan još jedan državni sabor na kom je bio treći raški episkop Kalinik. Stefan Nemanja se tada odrekao vlasti u korist drugog sina Stefana i sa suprugom Anom se istog dana i zamonašio.