Arheolozi istražuju tvrđavu Koprijan kod Doljevca
Arheolozi nastavljaju sa istraživanjima na tvrđavi Koprijan iz 14. veka.
Srednjovekovna tvrđava i grad Koprijan (Kurvingrad) nalazi se u opštini Doljevac, u neposrednoj blizini sela Klisura.
Prema natpisu koji se nekada nalazio iznad gradske kapije, tvrđavu Koprijan je sazidao Nenad, sina kazanca Bogdana 1372. godine, koji je u to vreme bio u službi kneza Lazara.
Tvrđava Koprijan, kao nepokretno kulturno dobro je od velikog značaja i stavljena je pod zaštitu države, zajedno sa neposrednom okolinom.
Arheološka istraživanja, u organizaciji Arheološkog instituta (AI) u Beogradu, počela su 2022. godine i od tada traju bez prekida. Ovogodišnja kampanja trajala je od 15. jula do 11. avgusta 2024. godine.
- Koznik – veličanstvena tvrđava kneza Lazara i čelnika Radiča
- Pronađen srpski srebrni novčić kralja Dragutina u srednjovekovnoj tvrđavi Rusokastro u Bugarskoj
- Dvorine ne prestaju da fasciniraju otkrićima – pronađena nadgrobna ploča sa natpisom!
Paralelno sa arheološkim istraživanjima izvode se i konzervatorski radovi pod nadzorom Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš. Sektor 6, koji se nalazi u jugozapadnom delu Gornjeg grada, istražen je tokom ovogodišnjih istraživanja.
Istraživanje su finansirali Ministarstvo kulture Republike Srbije i opština Doljevac.
„Tokom istraživanja otkrivena je velika količina životinjskih kostiju i ulomaka grnčarije, nekoliko vrhova strela i drugih artefakata, koji su dali uvid u ishranu i način života branilaca tvrđave. Očišćena je i cisterna koja se nalazi u centralnom delu Gornjeg grada. Na njenim zidovima otkriveni su ostaci hidrauličkog maltera koji je imao funkciju zadržavanja vode u cisterni“, piše u objavi AI.
Već na samom početku iskopavanja, ustanovljeno je da je tvrđava znatno devastirana. Ona je vekovima služila kao pozajmište kamena za građevinske potrebe lokalnog stanovništva. Uz to, u unutrašnjosti utvrđenja primećuju se tragovi nelegalnog kopanja.
O istorijskim događajima na tvrđavi Koprijan
Tvrđava Koprijan je podignuta na strateški dobrom mestu, na obroncima planine Seličevice, nad desnom obalom Južne Morave blizu ušća Toplice. Pozicija tvrđave – nad Kurvingradskom suteskom, a na južnom obodu Niške kotline, bio je od velike važnosti, imao je ulogu da nadžire putni pravac duž moravske doline i brani put prema severu.
Na ovom mestu pretpostavljen je vizantijski grad Komplos, koji se u hrisovulji cara Vasilija II iz 1119/20. godine pominje kao jedno od pet mesta u Niškoj eparhiji. Grad je obnovljen kao pogranično utvrđenje za vreme vlade kneza Lazara, 1372. godine.
Za vreme borbi za osmanski presto 1413. godine, Koprijan je zauzeo i razorio sultan Musa. Posle njegovog poraza i ubistva, novi sultan Mehmed je grad vratio despotu Stefanu Lazareviću. Dalja sudbina Koprijana je bila prilično burna, jer je grad bio često u središtu srpsko-turskih sukoba i menjao je gospodara. Nakon kratkotrajne turske vlasti (1425–1428) odredbama Segedinskog mira 1444. bio je među 24 grada koji su vraćeni despotu Đurđu. Pod tursku vlast Koprijan pada verovatno 1451. godine. Nakon toga tvrđava nije obnavljana, budući da se nalazila u dubini osmanske teritorije.
Izgled tvrđave Koprijan
Koprijan spada među bolje sačuvane spomenike srpskog srednjeg veka. Utvrđenje pravilne pravougaone osnove ima površinu od oko 30 ari. Sa svih strana je okruženo rovovima. Na pravilnim razmacima duž bedema se nalaze kule kvadratnih osnova, koje su bile zatvorene sa sve četiri strane. Peta kula je bila donžon kula pored glavne kapije. Tvrđava je imala tri ulaza. Bila je zaštićena masivnim bedemom, visine do 10 metara.
Na vrhu uzvišenja se mogu videti obimni zidovi utvrđenja pravougaonog oblika, sa rovovima koji ga okružuju. U većoj meri sačuvan je i bedem sa severne strane, dok se na južnoj i zapadnoj strani pravci fortifikacije tek naziru. U istočnom delu tvrđave delom su vidljivi ostaci cisterne.
