Arheolozi su u Kostariki iskopali šest ogromnih kamenih kugla koje su isklesali domorodci ostrva. Do sada je otkriveno oko 300 ovih kugla iz prekolumbijskog peroda, a stručnjaci i dalje ne znaju koja je bila njihova namena.

Kamene kugle se nalaze na malom ostrvu Isla del Kanjo u delti Dikis, gde je ranije identifikovano preko 300 kamenih petrosfera iz kulture Dikis.

Kultura Dikis u Kostariki

Kultura Dikis se pojavila u dolini Rio Grande de Teraba, gde su članovi njene zajednice uspostavili složene društvene, ekonomske i političke sisteme za upravljanje svojim društvom.

Tokom perioda kulture Čiriki između 800. i 1500. nove ere, mnoga naselja su prerasla u velike zajednice oko aluvijalnog zemljišta reke Teraba i njenih glavnih pritoka. Oni su gradili velike strukture koristeći kamene predmete zaobljenih ivica. Njihove površine po kojima su hodali bile su popločane, pored standardne pogrebne prakse, praktikovali su sahranjivanje pod  kružnim ili pravougaonim humkama sa kamenim zidovima.

Članovi zajednice kulture Dikis su dostigli vrhunac kulturnog razvoja tokom ovog perioda. Zanatlije ove kulture su stvarale složene predmete od keramike, kostiju i zlata i vajale kamene sfere u važnim zonama unutar naselja. Kamene kugle su takođe postavljane u nizovima na javnim trgovima, ili duž prilaza nastambe vladajuće elite ili poglavica.

Njihova veličina se kreće od samo nekoliko centimetara do preko 2 m u prečniku. Istraživači veruju da su ih ljudi kulture Dikis koji su napravili ove sfere koristili kao ukrasne predmete dizajnirane da simbolizuju moć i ukrašavaju ključna mesta kao što su javni trgovi i ulazi u domove poglavica.

Nastale su udaranjem velikih komada kamena koje su zatim polirane peskom. Ove petrosfere su napravljene od krečnjaka, peščara ili supstance nalik bazaltu koja se zove gabro (magmatska stena).

Kamene kugle su bile zaboravljene

Sa dolaskom Španaca, u 16. veku, u savremenim izveštajima Evropskih istraživača velike kamene kugle domorodaca na koje su naišli ništa se ne spominje.

Do 1570. godine, ekspedicija Perafana de Ribere dodatno je podstakla misteriju. On nije dao nikakve nagoveštaje u svojim izveštajima o domorodačkim naseljima. Već da su do tada velike zajednice kulture Dikis ili napustile svoje domove, ili su umrle iz nepoznatih razloga (verovatno usled zaraznih bolesti koje su na kontinent doneli Španci).

Kugle su ostale zaboravljene, sve dok ih 1930-ih nije ponovo otkrila United Fruit Company dok je krčila džunglu kako bi napravila mesto za plantaže banana. Zbog toga se na sferama primećuju različita oštećenja, kao što su urezi, ogrebotine, koje su ostavile mašine kada su pokušali da ih pomere.

Nova otkrića na Kostariki

Arheolozi iz Nacionalnog instituta antropologije i istorije (INAH) i Nacionalnog muzeja Kostarike (MNCR) iskopali su 6 kamenih kugli kao deo šireg projekta za očuvanje spomenika.

Tim se fokusirao na arheološko nalazište Finka 6 koje se nalazi u kantonu Osa u provinciji Puntarenas u kojem su se kamene sfere oštetile zbog vremenskih neprilika usled poplava izazvanih uraganima i tropskim olujama. Međutim, prva oštećenja na kamenim sferama nastala su od strane kompanije za banane koja je eksploatisala centralnoamerička polja u 20. veku.

• Arheolozi zapanjeni otkrićem drevne posmrtne maske u meksičkom hramu Maja
• Bizarno otkriće masovne grobnice u Meksiku
• Misterija lobanje iz Perua sa metalnim implantom. Drevni hirurški implant ili moderna prevara?

Izabel Medina-Gonzales iz INAH-a je istakla da su sfere zaštićene, odnosno restauirane i konzervirane nanošenjem krečno-peščanog maltera kako bi se povećala tvrdoća, a preko je postavljen zaštitini sloj matera.

Kugle su zatim ponovo zakopane i zaštićene slojevima geotekstila, šljunka i peska.

„Proverili smo da li ovo omogućava homogenizaciju temperature i vlažnosti koja izbegava kontakt sa kiselošću glinenog zemljišta i sprečava rast vegetacije u blizini“ rekao je Havijer Falas iz MNCR-a.

Izvor: INAH i HeritageDaily