Arheološka iskopavanja Kozje i Male pećine, u blizini sela Blizna kod Majdanpeka, donela su značajna otkrića, uključujući i fragment vilice neandertalca.

Ovogodišnja istraživanja, sprovedena tokom arheološke sezone, pružila su nova saznanja o našim drevnim precima. Iskopavanja su započela prošle jeseni, pod vođstvom prof. dr Dušana Mihailovića sa Filozofskog fakulteta u Beogradu, u saradnji s prof. Mirjanom Roksandić sa Univerziteta u Vinipegu (Kanada).

• Najranije prisustvo praistorijskog čoveka na teritoriji Srbije
• Arheološka istraživanja paleolita u pećinama u Podunavlju i Ponišavlju

„Već tada je bilo jasno da ove pećine predstavljaju izuzetno značajna arheološka nalazišta“, izjavio je prof. Mihailović.

U Maloj pećini otkriveni su kameni artefakti iz ranog gornjeg paleolita, stari oko 40.000 godina. Ovi nalazi se vezuju za prvi talas dolaska modernog čoveka (Homo sapiens) u Evropu. S druge strane, u Kozjoj pećini pronađeni su ostaci materijalne kulture neandertalaca.

Otkriće fragmentovane vilice neandertalca

Najznačajnije ovogodišnje otkriće je fragment vilice fosilnog čoveka iz Kozje pećine, za koji preliminarne analize ukazuju da pripada neandertalcu. Ovo je izuzetno retko otkriće, budući da su ostaci neandertalaca na Balkanu do sada pronađeni samo na nekoliko lokaliteta u Hrvatskoj, Bugarskoj, Grčkoj, a nedavno i u Srbiji – u pećini Pešturina kod Niša.

„Očekujemo da istraživanja Kozje i Male pećine pruže odgovore na ključna pitanja o evoluciji čoveka, kao i o kulturnim i društvenim interakcijama između neandertalaca i modernih ljudi“, rekao je prof. Mihailović. Starost nalaza biće precizno utvrđena radiokarbonskim (C14) datiranjem i drugim metodama, poput elektron spin rezonance (ESR) i optički stimulisane luminiscencije (OSL).

Dugogodišnji projekti istraživanja

Ove pećine nisu izabrane slučajno. Tokom protekle decenije, Filozofski fakultet u Beogradu realizovao je više projekata koji se bave pojavom modernog čoveka u Evropi, pećinskom umetnošću i odnosima sa neandertalcima. U okviru tih istraživanja, u saradnji sa Univerzitetom Arizona (SAD), Institutom za evolucionu antropologiju Maks Plank (Nemačka) i Univerzitetom Vinipega (Kanada), ispitane su brojne pećine u istočnoj Srbiji – u okolini Žagubice, Despotovca, Knjaževca, Niša i Majdanpeka.

„Do otkrića u Kozjoj i Maloj pećini došlo je kao rezultat višegodišnjeg sistematskog rada na evidentiranju i istraživanju nalazišta iz ovog perioda“, ističe prof. Mihailović.

Istraživanja u ovim pećinama biće nastavljena naredne godine, u saradnji sa Univerzitetom u Vinipegu, kao deo dugoročnog projekta posvećenog razumevanju najranijih faza prisustva modernih ljudi u Evropi. Veruje se da je područje istočne Srbije bilo deo ključnog migracionog pravca kojim su prvi moderni ljudi, dolazeći preko Balkana i uz tok Dunava, stigli u Evropu i sreli se sa neandertalcima.

Osveženo 07.07.2025.