Arheolozi su u antičkom Tragurijumu, današnjem Trogiru u Hrvatskoj, otkrili izvanredan nalazište – grob blizanaca.

Sahrane blizanaca su veoma retke u arheološkom kontekstu, što jasno ukazuje na njihov istorijski i naučni značaj. Tokom iskopavanja antičkih nekropola u Tragurijumu pronađena je jedna takva sahrana koja se datira između kasnog 1. i kasnog 2. veka. Bebe blizanci su sahranjene zajedno na groblju rimske nekropole u Dragulinu, na periferiji Tragurijuma. Studija potvrdila sahranu jednojajčanih blizanaca od pre 30,000 godina

Dve bebe su bile postavljene licem u lice unutar jedne jame, bez grobnih priloga. Način na koji su bile položene otkriva da su umrle istovremeno, što je izazvalo dodatnu pažnju istraživača. Oni su sproveli brojne analize kako bi utvrdili uzroke njihove smrti, kao i veoma visoku smrtnost među mlađom populacijom tokom rimskog perioda.

Istraživači su primenili osteobiografski pristup, kombinujući arheološke, bioarheološke, paleopatološke i hemijske analize s ciljem sveobuhvatnijeg razumevanja života i smrti u antici. Ova studija je objavljena u časopisu Journal of Archaeological Science: Reports.

Rezulati analiza ostataka blizanaca

Blizanci su bili stari između rođenja i 2 meseca. Vrlo je moguće da su bili mrtvorođeni ili da su umrla ubrzo nakon porođaja, sahranjena u delu što se čini kao privatno groblje jedne od ekstra muros rimskih vila. „Generalno, veoma mlade osobe (manje od 6 meseci starosti u trenutku smrti) su nedovoljno zastupljene u rimskim nekropolama. Razlozi mogu uključivati različite prakse sahranjivanja ili različito očuvanje kostiju koje nije tako dobro mineralizovano kao kod starijih“, navode istraživači u radu.

Bioarheološkom analizom utvrđena je starost blizanaca i patološke promene na njihovim kostima. Lokacije na kojima su se javljale patološke lezije kod obe bebe ukazuju na dugotrajnu sistematsku metaboličku bolest.

Autori rada tvrde da su patološke promene u skladu sa skorbutsom (nedostatak vitamina C) i rahitisom (nedostatak vitamina D). Budući da se radi o tek rođenim bebama, esencijalne nutrijente su mogle dobiti od majke tokom trudnoće ili kroz mleko, što upućuje na to da je majka bila neuhranjena i da je imala loše uslove života.

Ishrana majke rimskih blizanaca nije bila siromašna

Ipak, analize stabilnih izotopa sprovedene na ostacima beba pokazuju da se ishrana majke zasnivala na tipičnoj rimskoj hrani, sa velikom konzumacijom morskih plodova i povrća, kao što su pšenica i ječam. Ovi podaci potvrđuju da su blizanci hranljive materije dobijali isključivo preko majke, bilo u materici ili dojenjem. Stoga ostaje nejasno kako su blizanci patili od metaboličkih bolesti, što sugeriše da je neki drugi faktor mogao igrati ulogu u smrtnosti ove dece i druge dece širom Rimskog carstva.

„Deca su preživela trudnoću i verovatno kratko vreme nakon rođenja, ali nisu bila u stanju da prevaziđu porođajnu traumu i umrla su u trenutku rođenja ili ubrzo nakon toga“, piše u radu. Uobičajena karakteristika rimskog društva bila je visoka smrtnost novorođenčadi. Procenjuje se da do 30% dece nije preživelo prvu godinu života zbog infekcija, neuhranjenosti i loših higijenskih uslova. Međutim, slučaj ovih blizanaca je posebno upečatljiv zbog jasnih dokaza o metaboličkim bolestima i načinu na koji su sahranjeni.

Razlika u pogrebnj praksi kod odraslih i dece

Sprovedene su i genetske analize na ostacima blizanaca iz rimskog perioda, kojima je potvrđen njihov biološki pol i genetski odnos. U pitanju su dvojajčani blizanci, odnosno dečak i devojčica, što predstavlja redak slučaj u arheološkim zapisima. Ova studija naglašava važnost ovog nalaza, jer su sahrane novorođenčadi i male dece često nedovoljno zastupljene na rimskim grobljima, verovatno zbog razlika u pogrebnoj praksi u to vreme.

U rimskoj kulturi, sahranjivanje novorođenčadi značajno se razlikovalo od sahrane odraslih. Iako su odrasli često kremirani ili sahranjivani na organizovanim grobljima, novorođenčad i mala deca često su sahranjivani u neformalnijim prostorima, kao što su stambeni ili privatni prostori. Na groblju u Dragulinu pronađeno je nekoliko sahranjenih odojčadi, gde su neki pohranjeni u amforama, što ukazuje na specifičan način pogrebne prakse za veoma mlade osobe.

Povećana smrtnost dece u rimsko doba u vezi sa trovanjem olovom

Autori studije takođe navode još jedan aspekt koji se tiče zdravlja blizanaca: trovanje olovom. Ovo je široko dokumentovan problem u rimskom društvu. Olovo je bilo prisutno svuda i koristilo se u različite svrhe. Prethodne studije su pokazale da su nivoi olova u skeletnim ostacima rimskih populacija znatno povećani u poređenju sa ranijim vremenima.

• Stari Rimljani su koristili olovo za sve i svašta, što je bilo opasno po zdravlje ljudi
• Smrtnost dece u antičkom Sirmijumu
• Najstariji zabeleženi slučaj skorbuta u starom Egiptu

„Dugo se pretpostavljalo da je trovanje olovom faktor koji doprinosi padu Rimskog carstva. Olovo je bilo široko korišćeno, posebno u urbanim sredinama. Vodovodne cevi su bile od olova, keramika obložena olovom se koristila; olovo je korišćeno za zaslađivanje vina i očuvanje voća. Boje na bazi olova su se obično koristile u strukturama viših slojeva društva, a igračke od olova su pronađene širom Rimskog carstva“, ističu autori.

Posledice trovanja olovom uključuju pobačaje, mrtvorođenu decu i povećanu smrtnost novorođenčadi. Izloženost olovu majke prenosi se preko placente na fetus, a kasnije kroz majčino mleko do odojčeta, što može dovesti do patoloških promena izazivajući metaboličke poremećaje i povećavajući osetljivost na bolesti.

Iako blizanci iz Tragurijuma još nisu testirani na koncentraciju olova, visoka stopa metaboličkih bolesti u zajednici ukazuje na to da je majka mogla biti izložena olovu, što je možda doprinelo smrti ovih rimskih blizanaca.