Priča o luksuznom srebrnom nakitu, koji je otkriven tokom zemljanih radova u Čađavici, u blizini Osijeka, počinje davne 1929. godine. Prema rečima pronalazača tu su bila dva groba u kojima su se nalazili skeleti muškaraca sa skupocenom opremom.

Nalaz su činili bogato ukrašeni srebrni nakit: masivna ogrlica, koja se naziva još i torkves, ukrašena romboidnim motivima, dve masivne narukvice i dve minđuše zvezdolikog tipa ukrašene filigranom i granulacijom, zatim takozvana pseudofibula, kopča, deo pločice od iskucanog lima i dva jezička ukrašena ugraviranim stilizovanim kompozicijama.

Ove predmete je otkupio profesor Hofiler, koji se zatekao na mestu nalaza, i odneo ih u Arheološki muzej u Zagreb. Od tada, pa sve do današnjih dana, oni se ubrajaju među najekskluzivnije eksponate srednjovekovne zbirke u ovom muzeju.

S obzirom na veliku važnost ovog nalaza, arheolozi su 1958. godine otišli na mesto gde je nakit pronađen, u nameri da utvrde tačne podatke vezane za mesto i uslove nalaza. Sprovedena su kontrolna arheološka istraživanja i razgovori sa očevicima iskopavanja iz 1929. godine. Tom prilikom je ustanovljeno da nisu bila u pitanju dva, već jedan grob sa očuvanim skeletom.

Grobni nalazi

Takođe se ispostavilo da se u grobu, osim nakita i ukrasa koje danas poznajemo kao nalaz iz Čađavice, nalazio i oštećeni gvozdeni mač sa zlatnim limom i ukrasima na balčaku, koji je nažalost nestao.

• Kada i gde je nastao PRVI kovani novac?

Analizom ovih luksuznih nalaza došlo se do zaključka da oni imaju jedinstveno radioničko obeležje i da su izrađeni u zlatarskim radionicama na Pontu (Crno more), čuvenim po kvalitetnoj izradi nakita. Zanimljivo je da ovoj grupi nalaza pripadaju i srebrne minđuše izuzetne lepote koje inače spadaju u nakit koji se pripisuje ženama. Svi ostali prilozi pronađeni u ovom grobu takođe čine sastavni deo opreme muškarca. Njihova izuzetna umetnička i zanatska izrada, veličina i brojnost ukazuju na veoma visok status koji je ovaj pokojnik imao.

Na osnovu svih podataka, zaključeno je ovde bio sahranjen knez sa kraja VI ili sa početka VII veka nove ere. Bilo je to vreme Prvog avarskog kaganata koje je arheološki obeleženo bogatim grobnim nalazima i pojedinačnim nalazima zakopanog blaga. To je ujedno i vreme kada su se južni Sloveni doseljavali u današnju postojbinu.

• Veliko arheološko otkriće na Pešlješcu u Hrvatskoj
• Praistorijski masakr u Potočanima pre 6200 godina-nova saznanja

Smatra se da bogati nalazi ovog tipa u najvećoj meri pripadaju ostavštini avarskog vladajućeg sloja, ali treba uzeti u obzir činjenicu, da se avarski savez sastojao od etnički složenih plemenskih saveza. Nalazi sa ovakvim stilskim karakteristikama dovode se u vezu sa slovenskim kulturama koje su naseljavale teritorije u današnjoj Ukrajini, a pronalaženi su i u podunavskim krajevima.

U svakom slučaju, raskošni srebrni nakit, koji potiče sa lokaliteta Čađavica, svedoči o visokom položaju koji je njegov vlasnik imao u društvu kojem je pripadao. S obzirom da nije sahranjen na nekropoli, već je njegov grob bio usamljen, može se pretpostaviti da ga je smrt zatekla na putu. Ovaj takozvani kneževski grob vezuje se za slovensku martinovsku kulturu čiji su nosioci naseljavali velike prostore krajem VI i početkom VII veka.

Zbog izuzetnog značaja ovog srebrnog nakita, kako kulturnog i istorijskog, tako i umetničkog, izrađena je njihova kopija vrhunskog kvaliteta koja se nalazi izložena u Muzeju Slavonije u Osijeku. Prilikom izrade u potpunosti su poštovane originalne tehnike drevnih majstora uz upotrebu srebra visokog kvaliteta.